Тұрғын үйді сатып алу және жалға алу құны тауарлар мен қызметтердің, атап айтқанда құрылыс материалдары мен жөндеу жұмыстарының жалпы құнының өсуіне симметриялы түрде өсуде
31 Тамыз 2022
15
Тұрғын үйді сатып алу және жалға алу құны тауарлар мен қызметтердің, атап айтқанда құрылыс материалдары мен жөндеу жұмыстарының жалпы құнының өсуіне симметриялы түрде өсуде
Биылғы жылдың шілде айының қорытындысы бойынша, жаңа тұрғын үй бағасы бір айда 0,5%, бір жылда 19,6% өсті, қайталама нарықтағы пәтерлер бір айда 0,8%, бір жылда 26,4% қымбаттады. Жалдау ақысының құны симметриялы түрде өсті: бір айда 0,4%, бір жылда 20,8% қымбаттады. Кей «сарапшылардың» жылжымайтын мүлік нарығында баға негізсіз өсіп жатыр дейді, бірақ соңғы деректер оны жоққа шығарады. Дегенмен, тұрғын үй нарығындағы бағаның өсуі бір ғана дерек ретінде мүлдем ештеңені білдірмейді — ілеспе факторлар мен бағаны қарау керек. Сектордағы бағаның өсуі жалпы елдегі экономикалық жағдайдан алшақ емес, инфляция деңгейіне сәйкес келеді. Жалға алуға қайта оралсақ, мысалы, АҚШ-тағы бұрынғы ипотекалық дағдарыста жалдау ақысы еш өзгерген жоқ, инфляция да болған жоқ, бірақ жылжымайтын мүлік бағасы қайта-қайта өсті. Бүгін бізде (және жалпы әлемде) жағдай мүлде басқа.
Шынында да, жылжымайтын тұрғын үй бағасының өсуі ҚР-дағы жалпы инфляция деңгейімен бірдей. Еске салайық: шілдеде айлық инфляция 1,1%, жылдық — 15% құрады. Бұл ретте азық-түлік тауарлары бір айда 1%, бір жылда 19,7%, азық-түлік емес тауарлар бір айда 1,5%, бір жылда 14,2%, қызметтер бір айда 0,8%, бір жылда 9,2% қымбаттады. Соның ішінде тұрғын үйге қызмет көрсету және жөндеу секторындағы қызметтер бір айда 1%, бір жылда 15,3%, ал тұрғын үй-жайларды күтіп ұстауға және жөндеуге арналған материалдар бір айда 2,5%, бір жылда бірден 20,5% қымбаттады.
Тұрғын үйді жалға алу құнының өсуі туралы бөлек түсіндірейік. Жалпы, біз бұл туралы үнемі жазамыз. Өз кезегінде zakon.kz сайтының биылғы жылдың тамыз айында хабарынша, пәтерлерді жалға беру сұранысын өткен жылмен салыстырсақ, оның үш есе өскенін байқауға болады. Бұл Ресей мен Украинадан халықтың ағылып келуімен түсіндіріледі. Көбі Алматыда қалды, кейбірі Ресейге жақын қалаларға қоныс аударды. Бұл фактор жалпы тұрғын үй нарығындағы бағаны да «тездетеді».
Жылжымайтын мүліктің қымбаттауы мен құрылыс материалдарының қымбаттауы симметриялы. Мәселен, химия өнеркәсібіндегі өнеркәсіп өнімдерін өндірушілер — кәсіпорындардың бағасының жыл сайынғы өсімі биылғы жылдың шілде айында 20%, ал лак-бояу өнімдерінің тікелей сегментінде 10% болды делік. Шыны және одан жасалған бұйымдар бір жылда 16,3%, ал қаңылтыр шыны бірден 26,3% қымбаттады. Отқа төзімді бұйымдар 22,6%, саз құрылыс материалдары 10,3%, бетон 13%, абразивтер 17% қымбаттады. Дайын металл бұйымдарының бағасы 15,3% өсті.
Дегенмен, біз құрылыс материалдары құнының бірнеше рет көтерілгені туралы, сондай-ақ бұл фактордың тұрғын үй құрылысы сегментіне әсері туралы жазғанбыз. Жағдайды сектордың импорттаушыларға деген тәуелділігі қиындатады, бұл әсіресе қазіргі дағдарыс жағдайында байқалады. Мұнда ұлттық валютаның тұрақсыздығын айтып отырмыз.
Естеріңізге сала кетейік, тек бір айдың ішінде, яғни биылғы жылдың маусым-шілде аралығында доллардың теңгеге шаққандағы орташа бағамы 7,6% өсті. Бір жыл ішінде теңге 11,6%, бесжылдықта бір жарым есеге жуық, ал онжылдықта бірден 3,2 есе құлдырады. Өкінішке қарай, қазіргі аса ауыр геосаяси дағдарысты және оның біздің негізгі сауда әріптесіміз Ресейге байланысты екенін ескерсек, ұлттық валютаның барлық ілеспе факторларымен бірге құнсыздануы жалғасуы әбден мүмкін.
Бағаның қымбаттауына тұрғындарға баспана сатып алуға көмектесетін мемлекеттік бағдарламаларды «кінәлауға» келетін болсақ, бұл жерде, мысалы, «7-20-25» бағдарламасының 2018 жылдан бері жұмыс істеп келе жатқаны айта кету керек. Сонымен қатар негізгі операторы Отбасы банк болған «Нұрлы Жер» бағдарламасы бұрынғы «Нұрлы Жол» бағдарламасы мен Өңірлерді дамытудың мемлекеттік бағдарламасы аясындағы шараларды біріктіріп, 2015 жылдан бері жұмыс істеп келеді.
Расында да, мемлекеттік бағдарламалар бірінші кезекте тұрғын үй құрылысының өсуін ынталандырады. Оның үстіне, жалпы алғанда, осы бағдарламалардың айтарлықтай жоғары тиімділігіне қарамастан, ҚР-да тұрғын үй тапшылығы әлі де бар (және маңызды болып қала беретіні анық). Еске салайық: қазіргі уақытта 617,9 мың қазақстандық мемлекеттік тұрғын үй қорынан немесе жеке тұрғын үй қорынан жергілікті атқарушы органдар жалдаған тұрғын үй алу үшін өз кезегін күтіп отыр.
Танымал мақалалар
Барлығын көруТеміржолмен жолаушылар тасымалы да, жүк тасымалы да бір жылда 2% өсті
Бір жылдан аз уақытта сектордағы компаниялардың табысы 1,5 триллион теңге 2023 жылдың қаңтар–қарашасында теміржолмен 18,2 млн жолаушы тасымалданды, бұл былтырғыдан Читать далее...
25 Желтоқсан 2023
3827
Қай азық-түлік қатты қымбаттады?
2023 жылғы желтоқсанның соңында ҚР-да азық-түлік бір айда 0,9%, бір жылда 8,5% қымбаттады. Өңірлер бойынша ай сайынғы динамикада азық-түлік ең Читать далее...
23 Қаңтар 2024
3580
Әлемде жыл сайын 60 миллионнан астам жеңіл автокөлік шығарылады, ал көліктердің жалпы өндірісі 85 миллионнан асады
Көлік шығаратын зауыттар әр елдерде 4 миллионнан астам адамды жұмыспен қамтамасыз етіп, ІЖӨ-нің 10%-ын құрайды Толық 2022 жылдың қорытындысы бойынша, Читать далее...
17 Қаңтар 2024
3563
Балық шаруашылығы стартабы: ҚР-дағы мемлекеттік қолдаудың арқасында бизнестің балық өсіруге деген қызығушылығы күрт артты
Қазақстандағы аквашаруашылық қоры бірнеше жылда 3,4 есе өсті Қазақстанда балық шаруашылығында өндірістік көрсеткіштердің белсенді өсуі байқалады. ҚР СЖРА Ұлттық статистика Читать далее...
11 Қаңтар 2024
3537
Әлемдік туризм пандемиядан кейін қалпына келеді. Қазақстан шетелдік туристерді қалай көбірек тарта алады?
Дүниежүзілік туристік ұйым әлемдік туризм биыл пандемияға дейінгі деңгейге қайта оралады деп болжайды. Экономиканың басқа секторларына қарағанда локдаун мен геосаяси Читать далее...
15 Наурыз 2024
3507
Қазақстанда бір жылда такси қызметі 9% қымбаттады
ТМД елдері арасында ҚР-да такси ең қымбат 2023 жылдың қаңтар–желтоқсанында Қазақстанда такси қызметін ұсынатын компаниялардың табысы бір жылда 17% өсіп, Читать далее...
19 Қаңтар 2024
3503
Бидай мен меслин экспорты тоннамен 21% өсті, бірақ ақшалай 3%-дан аз көбейді
2023 жылдың қаңтар–қарашасында Қазақстан 1,7 млрд АҚШ долларына 6,7 млн тонна бидай мен меслин экспорттады. Өсім физикалық түрде 20,6%, ақшалай Читать далее...
26 Қаңтар 2024
3493
Кондитерлік өнімдер 12%, тоқаш және басқа да нан өнімдері 14% қымбаттады
Кей өңірлерде баға айтарлықтай өсті Қазақстандықтар үшін тәттілер өте маңызды. ҚР халқы мереке күндері сауда жасағанда немен бетпе-бет келді? 2023 Читать далее...
12 Қаңтар 2024
3482
Қазы бір жылда 5%, жая 3% қымбаттады. Жылқы еті өндірісі азайды
Биыл ақпанның соңында жылқы еті бір жылда 4,3% қымбаттады. Атап айтқанда, қазы 4,8%, жая 2,5% қымбаттаған. Жылқы еті ең көп Читать далее...
12 Наурыз 2024
3456
ҚР-да темекі сатылымы бір жылда 69% көбейді
2023 жылғы қаңтар–желтоқсанда темекі өнімдері өндірісі 2022 жылғы сәйкес кезеңдегі 287,9 млрд теңгемен салыстырғанда құндық мәнде 283 млрд теңгені құрады. Читать далее...
30 Қаңтар 2024
3455
Қазақстан ұнды қай елдерге көбірек экспорттайды?
Елде ұн өндірісі 1% артты 2023 жылғы қаңтар–қазанда ҚР-да дәнді дақылдардан және олардың майда тартылған қоспаларынан 2,7 млн тонна ұн Читать далее...
29 Желтоқсан 2023
3453
ҚР-дағы электр энергиясы өндірісінің 6%-ға жуығы жаңартылатын энергия көздеріне тиесілі. Бұл әлі өте аз, бірақ бұрынғыдан жақсырақ
Былтыр жыл соңында ҚР-да электр энергиясын өндіру саласындағы негізгі капиталға салынған инвестиция 451,4 млрд теңгеге жетті, бұл бір жыл бұрынғыдан Читать далее...
29 Қаңтар 2024
3453
Қарауға болады, бірақ ұстауға болмайды: неге Қазақстанда шетелдік аңшылық туризмі көрсеткіші төмендеп жатыр?
Соңғы бірнеше жылда Қазақстандағы аңшылық өнеркәсібінде алғаш рет өндірістік көрсеткіштердің өсуі байқалды. 2022 жылы саладағы өнімдер мен қызметтердің нақты көлем Читать далее...
18 Қаңтар 2024
3444
Ақпан айының соңына қарай Қазақстан дамудың жаңа моделіне техникалық түрде көшеді
Әлихан Смайылов үкіметі «Ескі Қазақстанның» төтенше жағдайлар қызметі миссиясын орындады, Олжас Бектенов үкіметі «Жаңа Қазақстанның» даму циклін іске қоспақ. Бұрынғы Читать далее...
13 Ақпан 2024
3444
Қазақстандық кәсіпорындар елді жиһазбен қалай қамтамасыз етіп отыр?
2023 жылдың қаңтар–желтоқсанында елде 82,6 млрд теңгеге жиһаз өндірілді, бұл өткен жылмен салыстырғанда құндық мәнде 27,7% көп. Өнеркәсіп өндірісінің индексі Читать далее...
24 Қаңтар 2024
3422