Соңғы жылдары Қазақстанда зергерлік бұйымдар өндірісі екі есе өсті
25 Қазан 2023
32
Нарықтағы отандық өнімнің үлесі өте аз
Соңғы бірнеше жылда ҚР-да өндірілген зергерлік бұйымдардың құны айтарлықтай өсті. 2017 жылы қазақстандық зергерлер 685,9 млн теңгенің өнімін шығарса, былтыр екі есе дерлік көп: 1,36 млрд теңгенің өнімі өндірілді. Бұл тек зергерлік бұйымдардың қымбаттауынан ғана емес, өндірістің күрт көбеюінен. Пандемияядан кейін өндіріс күрт көбейді: 2021 жылы 61,8% ұлғайды.
Биыл зергерлер соңғы екі жылдағы қарқынын сақтап қалуға тырысуда, бірақ статистика мамандары сәл артта қалып бара жатқанын айтады. Қаңтар–қыркүйекте зергерлік өнеркәсіп өндірісінің индексі небәрі 84,9%-ды құрады. Былтыр сәйкес мерзімде 987,7 млн теңгеге түрлі сырғалар, сақиналар және алқалар өндірілсе, қазір көрсеткіш 839,4 млн теңге.
Қазақстан «Зергерлер лигасы» ЗТБ президенті Қайсар Жұмағалиевтің айтуынша, сатылған зергерлік бұйымдардың жалпы көлеміндегі отандық өнімнің үлесі небәрі 1%. Қалғаны импорт, астыртын өндіріс және контрабанда. Соның ішіеде негізгі бөлігі бақылаусыз көлеңкелі нарық.
Қазақстанда ірі және орта зергерлік зауыттар мен фабрикалар саусақпен санарлық. Салық шегерімдерінің көлемі бойынша көшбасшы — КСРО бүкілодақтық «Ювелирторг» конторасының қазақ бөлімшесінің ұрпағы «Казахювелир» АҚ. Соңғы жылдары компанияның бюджетке төлейтін төлемдері 67,7% өсіп, 2022 жылы 609,5 млн теңгені құраған. Биыл да кәсіпорынның жұмысы жақсы: тоғыз айда бюджетке 523,8 млн теңге аударылды.
Кестеде көрсетілген қалған төрт компания орташа. Бұл — өзін Қазақстандағы зергерлік бұйымдар өндірісінің негізін қалаушы ретінде танытатын Алматы зергерлік зауыты, қарағандылық «Жемчужина» кәсіпорны, Шымкенттегі «Шёлковый путь» зауыты және Қостанайдағы «Содалит».
Қазақ зергерлері шығарған бұйымдардың құны импорт көлемінен ондаған есе аз. Олардың арасындағы алшақтықты көру үшін екі бәсекелес топтың 2022 жылға арналған ақшалай көлемін салыстырып көрейік. Доллармен есептегенде, қазақстандық зергерлік зауыттар былтыр 2,9 млн АҚШ долларының өнімін шығарды (ҚР Ұлттық банкінің орташа жылдық бағамы бойынша), ал импорттық түсімдер осы кезеңдегі 108,3 млн АҚШ долларын құрады.
Импорт негізінде ҚР-дағы зергерлік бұйымдар нарығының динамикасын ішінара бағалауға болады. Пандемия мен дағдарысқа қарамастан, жыл сайын Қазақстанға қымбат бағалы зергерлік бұйымдар импортталады. ҚР Қаржы министрлігі Мемлекеттік кірістер комитетінің статистикасы тек құнның ғана емес, сонымен бірге кірістердің физикалық көлемінің де өскенін көрсетеді. Жалпы, 2017–2022 жылдар аралығында зергерлік бұйымдар импорты ақшалай түрде 7,8 есе өсті. Биыл қаңтар–тамызда шетелден импорт құны 2022 жылғы жылдық көрсеткіштен асып, 110,2 млн АҚШ долларын құрады.
Бақыланатын импорт сегментіндегі зергерлік бұйымдардың негізгі жеткізушісі Ресей. 2023 жылдың алғашқы сегіз айында солтүстік көршіден ҚР-ға 54,2 млн АҚШ долларының зергерлік бұйымдарын жеткізген, бұл жалпы импорт көлемінің 49,3%-ы. Экспорттаушылар бестігіне Еуропа елдері де кіреді: Франция (14,3% үлес), Италия (10,6%), Ұлыбритания (8,2%) және Швейцария (5,1%). Түркия Қазақстанға зергерлік бұйымдардың ең ірі жеткізушісі болып саналса да, «ақ» импорттың үлесі төмен: небәрі 0,7%.
Қазақстанда зергерлік бұйымдар мен сағаттардың бағасы азық-түлік емес тауарлар инфляциясына қарағанда тұрақты түрде өсуде. Соңғы жылдары сектордағы бағаның өсуі салыстырмалы түрде біртіндеп болды — жыл сайын 7%-10% аралығында. Жалғыз ерекшелік 2022 жылы болды, ол кезде бағалы металдардан жасалған зергерлік бұйымдар мен сағаттар 29,7% қымбаттады. Дегенмен, былтыр көптеген тауар инфляциясы рекорд жаңартты.
Қызықты дерек: былтыр неке сақиналары 32,4% қымбаттады. Бағаның өсуіне сұраныстың артуы әсер етуі екіталай: 2022 жылы неке тіркеу көбейген жоқ, керісінше, 8,5% азайды.
Танымал мақалалар
Барлығын көруТеміржолмен жолаушылар тасымалы да, жүк тасымалы да бір жылда 2% өсті
Бір жылдан аз уақытта сектордағы компаниялардың табысы 1,5 триллион теңге 2023 жылдың қаңтар–қарашасында теміржолмен 18,2 млн жолаушы тасымалданды, бұл былтырғыдан Читать далее...
25 Желтоқсан 2023
4450
Қай азық-түлік қатты қымбаттады?
2023 жылғы желтоқсанның соңында ҚР-да азық-түлік бір айда 0,9%, бір жылда 8,5% қымбаттады. Өңірлер бойынша ай сайынғы динамикада азық-түлік ең Читать далее...
23 Қаңтар 2024
4208
Әлемде жыл сайын 60 миллионнан астам жеңіл автокөлік шығарылады, ал көліктердің жалпы өндірісі 85 миллионнан асады
Көлік шығаратын зауыттар әр елдерде 4 миллионнан астам адамды жұмыспен қамтамасыз етіп, ІЖӨ-нің 10%-ын құрайды Толық 2022 жылдың қорытындысы бойынша, Читать далее...
17 Қаңтар 2024
4191
Балық шаруашылығы стартабы: ҚР-дағы мемлекеттік қолдаудың арқасында бизнестің балық өсіруге деген қызығушылығы күрт артты
Қазақстандағы аквашаруашылық қоры бірнеше жылда 3,4 есе өсті Қазақстанда балық шаруашылығында өндірістік көрсеткіштердің белсенді өсуі байқалады. ҚР СЖРА Ұлттық статистика Читать далее...
11 Қаңтар 2024
4160
Әлемдік туризм пандемиядан кейін қалпына келеді. Қазақстан шетелдік туристерді қалай көбірек тарта алады?
Дүниежүзілік туристік ұйым әлемдік туризм биыл пандемияға дейінгі деңгейге қайта оралады деп болжайды. Экономиканың басқа секторларына қарағанда локдаун мен геосаяси Читать далее...
15 Наурыз 2024
4157
Бидай мен меслин экспорты тоннамен 21% өсті, бірақ ақшалай 3%-дан аз көбейді
2023 жылдың қаңтар–қарашасында Қазақстан 1,7 млрд АҚШ долларына 6,7 млн тонна бидай мен меслин экспорттады. Өсім физикалық түрде 20,6%, ақшалай Читать далее...
26 Қаңтар 2024
4127
Қазақстанда бір жылда такси қызметі 9% қымбаттады
ТМД елдері арасында ҚР-да такси ең қымбат 2023 жылдың қаңтар–желтоқсанында Қазақстанда такси қызметін ұсынатын компаниялардың табысы бір жылда 17% өсіп, Читать далее...
19 Қаңтар 2024
4124
Кондитерлік өнімдер 12%, тоқаш және басқа да нан өнімдері 14% қымбаттады
Кей өңірлерде баға айтарлықтай өсті Қазақстандықтар үшін тәттілер өте маңызды. ҚР халқы мереке күндері сауда жасағанда немен бетпе-бет келді? 2023 Читать далее...
12 Қаңтар 2024
4107
Қазақстан ұнды қай елдерге көбірек экспорттайды?
Елде ұн өндірісі 1% артты 2023 жылғы қаңтар–қазанда ҚР-да дәнді дақылдардан және олардың майда тартылған қоспаларынан 2,7 млн тонна ұн Читать далее...
29 Желтоқсан 2023
4085
ҚР-дағы электр энергиясы өндірісінің 6%-ға жуығы жаңартылатын энергия көздеріне тиесілі. Бұл әлі өте аз, бірақ бұрынғыдан жақсырақ
Былтыр жыл соңында ҚР-да электр энергиясын өндіру саласындағы негізгі капиталға салынған инвестиция 451,4 млрд теңгеге жетті, бұл бір жыл бұрынғыдан Читать далее...
29 Қаңтар 2024
4083
ҚР-да темекі сатылымы бір жылда 69% көбейді
2023 жылғы қаңтар–желтоқсанда темекі өнімдері өндірісі 2022 жылғы сәйкес кезеңдегі 287,9 млрд теңгемен салыстырғанда құндық мәнде 283 млрд теңгені құрады. Читать далее...
30 Қаңтар 2024
4076
Қазы бір жылда 5%, жая 3% қымбаттады. Жылқы еті өндірісі азайды
Биыл ақпанның соңында жылқы еті бір жылда 4,3% қымбаттады. Атап айтқанда, қазы 4,8%, жая 2,5% қымбаттаған. Жылқы еті ең көп Читать далее...
12 Наурыз 2024
4075
Қарауға болады, бірақ ұстауға болмайды: неге Қазақстанда шетелдік аңшылық туризмі көрсеткіші төмендеп жатыр?
Соңғы бірнеше жылда Қазақстандағы аңшылық өнеркәсібінде алғаш рет өндірістік көрсеткіштердің өсуі байқалды. 2022 жылы саладағы өнімдер мен қызметтердің нақты көлем Читать далее...
18 Қаңтар 2024
4067
Ақпан айының соңына қарай Қазақстан дамудың жаңа моделіне техникалық түрде көшеді
Әлихан Смайылов үкіметі «Ескі Қазақстанның» төтенше жағдайлар қызметі миссиясын орындады, Олжас Бектенов үкіметі «Жаңа Қазақстанның» даму циклін іске қоспақ. Бұрынғы Читать далее...
13 Ақпан 2024
4065
Қазақстандық кәсіпорындар елді жиһазбен қалай қамтамасыз етіп отыр?
2023 жылдың қаңтар–желтоқсанында елде 82,6 млрд теңгеге жиһаз өндірілді, бұл өткен жылмен салыстырғанда құндық мәнде 27,7% көп. Өнеркәсіп өндірісінің индексі Читать далее...
24 Қаңтар 2024
4042