Литий: сұраныстың айтарлықтай өсуіне қарамастан, барлық барланған қорлардың төрттен бірі ғана өндіруге экономикалық тұрғыдан тиімді

Соңғы жылдары литийге деген сұраныс айтарлықтай өсті. Негізгі себептер — электрокөлік өндірісіндегі серпіліс, литий батареяларына негізделген экологиялық таза технологиялардың белсенді дамуы және ұялы байланыс мұнаралары мен басқа инфрақұрылымдар үшін сенімді резервтік қуат жүйелерін қажет ететін жаһандық телекоммуникация саласының кеңеюі.

ReportLinker мәліметінше, литийдің әлемдік нарығы 2022 жылы 52,16 млрд АҚШ долларына бағаланды және 2030 жылы 194,17 млрд АҚШ долларына дейін жетеді деп күтілуде. 2023 жылдан 2030 жылға дейін орташа жылдық өсім 18,43% болмақ.

Өндіріс технологиясының жетістіктері, ауқымды үнемдеу және жақсартылған химия жылдар ішінде литий-ионды батареялардың айтарлықтай арзандауына әкелді. Осылайша, 30 жыл ішінде литий-иондық аккумуляторлар 97% арзандады, ал 2014–2018 жылдар аралығында баға 2 есе арзандады, бұл сектордағы әлемдік нарықта айтарлықтай өсуді ынталандырады. Бұған қоса, жоғарыда айтылғандай, сегментті негізінен автомобиль өнеркәсібі қамтамасыз етеді: электрокөліктерге арналған аккумуляторларға сұраныс 65%, 2021 жылғы 330 ГВт·сағ-тан 2022 жылы 550 ГВт·сағ-ға дейін өсті.

2022 жылы литийдің негізгі өндірушілері Аустралия, Чили және Қытай болды, олар бірігіп әлемдік литийдің 91,2%-ын өндірді — тиісінше 61 мың, 39 мың және 19 мың тонна. Әлемде барлығы 130 мың тонна өндірілді (АҚШ-ты қоспағанда). Үшінші ірі өндіруші Қытай руданы өз ішінде өндіріп қана қоймай, Чили, Канада және Аустралия сияқты елдерде 5,6 млрд АҚШ доллары болатын стратегиялық литий активтеріне ие.

АҚШ Геологиялық қызметінің (USGS) мәліметінше, 2023 жылдың соңында литийдің жаһандық қоры 98 млн тоннаны құрады. Ең үлкен қорлар Латын Америкасында — Боливия мен Аргентинада: тиісінше 21 млн және 20 млн тонна. АҚШ (12 млн тонна), Чили (11 млн тонна), Аустралия (7,9 млн тонна) және Қытайда (6,8 млн тонна) да айтарлықтай қор бар. Қазақстанда USGS мәліметінше, литий қоры 50 мың тоннаны, ал көршілес Ресейде 1 млн тоннаны құрайды.

Соңғы 10 жылда әлемде литийдің барланған қоры сұраныстың артуына байланысты айтарлықтай өскеніне қарамастан, экономикалық тиімді кен орындары санаулы аймақтарда ғана шоғырланған.

Мысалы, Боливияда орналасқан әлемдегі ең үлкен литий қоры экономикалық тұрғыда тиімді. Ең үлкен тиімді (экономикалық тиімді) литий қоры 2023 жылдың аяғында Чилиде болды: 9,3 млн тонна. Одан кейін Аустралия мен Аргентина: тиісінше 6,2 млн және 2,7 млн тонна. Қытайдың үлесіне 2 млн тонна, АҚШ-та — 1 млн тонна.