Бір ғана Астананың өзінде үлескерлерден қаражат тартуға құқығы жоқ 80 құрылыс компаниясы бар

2022 жылғы қаңтар–қарашада Қазақстанда 432,2 мың тұрғын үйді сатып алу-сату мәмілесі тіркелді, бұл өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 15,4% аз.

Ескерту: 2021 жылы келісімнің рекордтық саны (606,1 мың) тіркелді, оның бір себебі ел тұрғындарының зейнетақы жинақтарының бір бөлігін тұрғын үй сатып алу үшін пайдалану мүмкіндігіне ие болғаны. Ажиотаж биылғы сәуір айына дейін, яғни зейнетақы қорының жеткіліктілігінің шекті межелері көтерілгенше жалғасты. Осы кезеңде мыңдаған адам мүлік сатып алды. БЖЗҚ мәліметінше, 2022 жылғы 19 желтоқсандағы жағдай бойынша тұрғын үй жағдайын жақсартуға жалпы сомасы 3,2 трлн теңгеге 1,3 млн-нан астам өтініш орындалған.

Өңірлер бойынша биылғы 11 айда тұрғын үйді сатып алу-сату мәмілелерінің ең көп саны Алматы мен Астанада байқалды: тиісінше 64,6 мың және 60,5 мың. Алғашқы бестікке сонымен қатар Қарағанды (56,2 мың), Маңғыстау (29,5 мың) және Алматы (26,3 мың) облыстары кіреді.

Тұрғын үйге сұраныс өскен сайын ұсыныс та көбейеді. Алайда, жосықсыз компаниялардың болуы тұрғындардың жинақ ақшасын жоғалту қаупін арттырады. Бүгінде күмәнді құрылыс компаниялары мәселесі әлі де өзекті және кез келген қазақстандық оларға жем болуы мүмкін. ИИДМ мәліметінше, қазіргі уақытта үлестік құрылыстағы бақылау құрылыс компанияларын бақылаумен және заң талаптарын сақтамағаны үшін төмен айыппұлдармен шектеледі. Бұл кейбір компанияларға сұр схема бойынша жұмыс істеп, азаматтармен заңсыз келісімшарттар жасауды жалғастыруға мүмкіндік береді, деп хабарлайды Dom.kz порталы.

Қазір Қазақстанның алты облысында 50 проблемалық нысан бар. Астанада — 21, Ақтөбе облысында — 11, Атырауда — 6, Маңғыстауда — 5, Ақмолада — 4, Алматыда — 3. Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігі 2023 жылы 27 нысанның мәселесі толық шешіледі деп отыр.

Жалпы, алданған үлескерге айналмау үшін құрылыс компанияларының тарихын, осы құрылыс компаниясының жұмыс істеген мерзімін, дефолттардың болмауын, басқа салалардағы (инфрақұрылым немесе өнеркәсіптік) жобалардың жүзеге асырылуын және бизнестің әлеуметтік жауапкершілігі зерделеу қажет. Өзіңізді қылмыстық фирмалардан қорғауға көмектесетін пайдалы әрекеттер алгоритмін, мысалы, Krisha.kz ұсынады. Сонымен қатар, құрылыс компанияларына қойылатын мемлекеттік талаптар күшейтілді: құрылыс салушы нысанды аяқтауға жеткілікті қаражаты болмаса (оның ішінде тұрғын үй кешенінің қаңқасы салынбаған болса) пәтерлерді сатуды аша алмайды. Сонымен қатар, Бірыңғай оператор мен банктің кепілдіктері болуы керек, оларды берген кезде компанияның жағдайы бағаланады.

Сонымен қатар, мысалы, Астана қаласы әкімдігінің ресми сайтында жосықсыз құрылыс салушылар тізімі мерзімді түрде жарияланады. Маңыздылықтың ауқымын түсіну үшін биылғы 7 қарашада жарияланған үлескерлерден ақша тартуға құқығы жоқ компаниялардың соңғы тізімін зерделеу жеткілікті. Бұл тізілімге бірден 80 құрылыс компаниясы кірді, ал біз елдегі бір ғана қала туралы айтып отырмыз.

Тағы бір айта кетерлігі, сол Астанада мемлекет қаржысы есебінен ұзақ мерзімді құрылыс мәселесін әлі де шешіп жатыр. Бұған дейін әкімдік 150 көпқабатты тұрғын үй кешенінің 120-ның құрылысын аяқтаған болатын. Мыңдаған адам көптен күткен пәтерлеріне қоныстануға мүмкіндік алды. 16 желтоқсан — Тәуелсіздік күні 300-ден астам инвестор отбасы кілттерін алды. Қалған 15 нысан бойынша (30-дан астам тұрғын үй кешені) құрылыс қарқынын жеделдету міндеті қойылды.

Жалпы, үй сатып алу кезінде сенімді әзірлеушіні таңдау басты міндет деп айта аламыз. Сенімді компаниялардың жылжымайтын мүлікке инвестициялары ұзақ уақыт өткеннен кейін де бұл инвестициялардың сақталуына және құнының өсуіне кепілдік береді.