Алайда физикалық көлемде барлық тауар санаттары өндірісі өскен жоқ

Қазақстанда 2022* жылы электронды өнеркәсіп өнімдерін өндіру көлемі 63,4 млрд теңгеге жетті, бұл бір жыл бұрынғыдан бірден ақшалай түрде 71,1% артық. Бұл соңғы жылдардағы ең жоғары көрсеткіш. Өткен жылдары еліміздің кәсіпорындары небәрі 34–38 млрд теңгенің компьютерлерін, түрлі электрондық және оптикалық құрылғыларды шығарған.

Биылғы алғашқы екі айда қарқын сақталды. 2023 жылдың қаңтар-ақпан айларында ҚР электроника өнеркәсібі 7,2 млрд теңгенің өнімін өндірді, бұл өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 39% артық.

* қаңтар–желтоқсандағы жедел мәліметтер

Сонымен қатар, егер электроника өнеркәсібінің өнімінің физикалық көлемін қарастыратын болсақ, өсім айтарлықтай байқалмайды. Тауарлардың төрт санатының екеуі тіпті аздап төмендеген. 2022 жылғы қаңтар-желтоқсанда есептеу машиналары небәрі 11,9 мың дана шығарылды, бұл саладағы қосылған құны ең жоғары тауар (3,7% азайған), электр энергия есептегіштері — 314,4 мың дана (5,8% аз).

Теледидар қабылдағыштарының өндірісі 10% көбейіп, 11,9 мың данаға жетті, сондай-ақ электр энергиясын есептегіштерден басқа түрлі өлшеу құралдары өндірісі 12,4% өсіп, 16 мың данаға жетті.

Осы санаттағы өнімдердің халыққа арналған құнының өзгеруіне келетін болсақ, ҚР СЖРА Ұлттық статистика бюросының мәліметінше, 2022 жылы бөлшек сауда бағасының индекстері мынадай: ақпарат өңдеу құрылғысы санатында – 104,9% (былтырғымен салыстырғанда 2,2 пайыздық тармаққа жоғары), фото, киноаппаратура және оптикалық құрылғылар санатында — 110,6% (2021 жылы бұл көрсеткіш төмен болды — 104,4%).

Электрондық өнеркәсіптің өндірілетін төрт тауарының бірде-бір түрін Қазақстан өзі қамтамасыз етпейді. Тек электр есептегіштері бойынша отандық өндірушілер жалпы пайдалану көлемінің 51,7%-ын өндіреді, қалған тауарлар бойынша импорт басым. «Made in Kazakhstan» электронды өнімдер экспортталады, бірақ көлемі аз. Жалпы пайдалану статистикасында қазақстандық экспорттың үлесі аз: 1%-дан 3%-ға дейін.

Қазақстанда іс жүзінде өндірілмейтін электрондық тауарлардың экспорты мен импортының статистикасы қызықты нәтижелерді көрсетеді. Мысалы, «электронды-есептеу техникасы» санатында (статистикада бұл «есептеу машиналары» емес) мұндай тауарлардың 99,2%-ы импортталады. Оның бестен бір бөлігі басқа елдерге қайта сатылады — жалпы көлемнің 20%-ға жуығы реэкспортқа жұмсалады.

Осындай үрдіс тұрмыстық техникада байқалады. Қазақстанға басқа елдерден әкелінген кір жуғыш машиналар мен кептіргіштердің төрттен бірге жуығы 2022 жылы реэкспортталды.

Былтыр Қазақстаннан электронды өнімдер экспорттаушылар үшін өте табысты деп атауға болады. Жеткізу көлемінің айтарлықтай өсуі барлық тауар позицияларында байқалады. Тасымалданатын радиоқабылдағыштар экспорты 15 есе, электр энергиясын есептегіштер — 20 есеге жуық, теледидар қабылдағыштары — 7 есе, электронды есептеу машиналары — 3,7 есе өсті.

Айтпақшы, соңғы екі тауар позициясы бойынша параллель импорт схемасы көрінеді. Бұл экспорт көлемінің өсімі импорттың өсуімен қатар екенін білдіреді. Неғұрлым көп тауар әкелінсе, соғұрлым шетелге экспортталды.

Тасымалданатын радиоқабылдағыштарға келетін болсақ, жағдай басқаша. Бұл тауарлардың импортының күрт өсуі олардың ел ішінде сатылымының артуына байланысты.