Дегенмен, сектордағы баға да өсуде: бір жылда өсімдік майы шамамен 18% қымбаттады

Биыл қаңтар-ақпан айларында ҚР-да 111,8 мың тонна тазартылған және тазартылмаған өсімдік майы өндірілді, бұл өткен жылмен салыстырғанда бірден 31% артық.

Бұл ретте тазартылған май өндірісі бір жылда 1,3%, 25,3 мың тоннаға дейін төмендесе, тазартылмаған май өндірісі, керісінше, 40,2%, 86,4 мың тоннаға дейін өсті.

Өңірлер бойынша ең көп өсімдік майы Шығыс Қазақстан облысында өндірілді: 11,6 мың тонна тазартылған және 30,4 мың тонна тазартылмаған.

Тазартылған май өндірісінен Алматы екінші орында (6,8 мың тонна), үшінші орында — Шымкент (5,7 мың тонна). Тазартылмаған май өндірісінен екінші орында Абай облысы (20,3 мың тонна), үшінші орында — Алматы (12,2 мың тонна).

Елдегі өсімдік майы өндірісінің 77%-ы күнбағыс майына тиесілі. Тазартылмаған күнбағыс майы 68,5 мың тонна өндірілді, бір жыл бұрынғыдан 2,1 есе көп, тазартылған — 17,6 мың тонна, 45,9% азайған.

Сонымен қатар, өсімдік майларының ішінде тазартылған және тазартылмаған рапс (бір жылда 3,6 есе өсім, 13,2 мың тоннаға дейін), мақсары майы (жылдық өсім 7,7 есе, 1,5 мың тоннаға дейін) және мақта майы (21,4% өсім, 2,8 мың тонна) өндірісі көбейді.

Тазартылған және тазартылмаған соя майы өндірісі айтарлықтай төмендеді: 25,7% азайып, 3,1 мың тонна болды.

2022 жылдың қаңтар–желтоқсан айларының қорытындысы бойынша, жергілікті компаниялар өсімдік майына сұранысты (ішкі нарықтағы сату және экспорт) бір жыл бұрынғы 74,7%-бен салыстырғанда 82,9% қамтамасыз етті.

Жергілікті компаниялардың өнімі бір жылда 43% өсіп, 644,3 мың тоннаға жетті. Импорт, керісінше, 13% азайып, 133 мың тоннаны құрады. Импорттың үлесі, тиісінше, бір жыл бұрынғы 25,3%-бен салыстырғанда 17,1%-ды құрады.

Өсімдік майының экспорты бірден 2,1 есе өсіп, 320,5 мың тоннаға жетті, бұл ресурстардың 41,2%-ын құрады. Еліміздің ішкі нарығында өсімдік майының сатылымы 456,8 мың тоннаны құрады, бұл бір жыл бұрынғы көрсеткіштен 0,7% артық.

Жергілікті кәсіпорындар күнбағыс майына сұранысты бір жыл бұрынғы 78,2%-бен салыстырғанда 84,4% қамтамасыз етті. Кәсіпорындар 229,9 мың тонна күнбағыс майын экспорттады, бұл өткен жылмен салыстырғанда 2,7 есе артық. Ішкі нарықтағы сату көлемі 20,2%-ға өсіп, 406,8 мың тоннаны құрады.

Биыл ақпан айында өсімдік майының бағасы бір жыл ішінде 17,5% өсті. Оның ішінде күнбағыс майы 17,2%, зәйтүн майы 26,3% қымбаттады.

Өсімдік майы бағасының айтарлықтай өсуі Қарағанды облысында байқалды: бірден 24%. Одан кейін үштікке Шымкент пен Алматы да кірді. Ең аз жылдық баға өсімі Батыс Қазақстан облысында тіркелді: 11,5%.

Күнбағыс майы ең көп Қарағанды облысында, ең азы — Батыс Қазақстан облысында, зәйтүн майы ең көп Павлодар облысында, ең азы — Ұлытау облысында қымбаттады.

Ал, бейіндік қауымдастықтың болжамынша, алдағы екі жылда күнбағыс майын өңдеу қуаттылығын 106 мың тоннаға арттыру жоспарлануда. Жаңа қуаттарды іске қосудың арқасында 2025 жылдың басына қарай республикада күнбағыс майын өңдеудің жалпы қуаттылығы 429 мың тоннаны құрайды, бұл 2021 жылмен салыстырғанда 50% артық. Сонымен қатар, 2022 жылы май өңдеу қуаттары бір жылда 37 мың тоннадан астамға ұлғайтылды.

Алайда салалық кәсіподақ саланың дамуын бәсеңдетуі мүмкін проблемалар туралы да айтылды, мысалы, бірнеше кәсіпкердің, негізінен, трейдерлердің шикізат экспортына шектеулерді қайта қарауды, сонымен қатар күнбағыс майының экспортын шектеуге талаптанып отыр, деп хабарлайды inbusiness.kz.