Әлемдегі ең арзан су, ең көп тұтыну: Қазақстан мен Орталық Азия елдері суды көп пайдаланады
22 Желтоқсан 2023
69
Біздің елдерде суды үнемдеуге асықпайтындығы анық. Бұл экологиялық проблемалар мен тапшылыққа қауіп төндіреді
Қазақстан Орталық Азиядағы және ішінара ТМД-дағы көршілеріміз сияқты суды тұтыну деңгейі өте жоғары. Aquastat мәліметінше, ҚР-да 2020 жылы жан басына шаққандағы судың жалпы көлемі 1,31 мың текше метрді құрады. Бұл күніне бір адамға шамамен 3,6 мың литр, өте үлкен көлем.
Түрікменстан (бір адамға жылына 4,35 мың текше метр), Өзбекстан (1,76 мың текше метр), Әзірбайжан (1,24 мың текше метр), Қырғызстан (1,17 мың текше метр) және Тәжікстан (1,04 мың текше метр).
Суды тұтынудың айтарлықтай жоғары деңгейі Арменияда (жан басына шаққанда 954,7 текше метр), айтарлықтай деңгейі Ресейде (444,2 текше метр) және Грузияда (414,6 текше метр) тіркелді. Украина, Молдова және Беларусьте көрсеткіштер айтарлықтай төмен болды.
Оның үстіне, суды көп тұтынатын елдердің барлығында дерлік су тұтыну жылдық динамика бойынша төмендесе, Қазақстанда 2020 жылы 2019 жылмен салыстырғанда 2,7% өсім тіркелді.
Мұндай немқұрайлы тұтынудың себебі бағаға қарап, біздің өңірде әлемдегі ең төмен бағалардың қатарында екені анық. The International Benchmarking Network for Water and Sanitation Utilities мәліметінше, 2021 жылы әлемнің 90 елі арасында Қазақстан сумен қамтамасыз ету бойынша «ең арзан» үштікке енді. Бір текше метр кран суының құны біз үшін бар болғаны 0,14 АҚШ долларын құрады, ал тұтыну айына 15 текше метр шегінде.
«Ең арзан» елдердің қатарында суды көп тұтынушы Тәжікстан (бір текше метр суға 0,1 АҚШ доллары), Өзбекстан (0,15 АҚШ доллары), Әзірбайжан (0,41 АҚШ доллары) және Ресей (0,49 АҚШ доллары).
Бәлкім, Беларусь пен Украина ғана суға аса жауапкершілікпен және мұқият қарайтын шығар: ол жақта су бағасы төмен болғанымен, тұтыну ҚР мен көршілерімізден бірнеше есе төмен.
Салыстыру үшін: Данияда судың құны Қазақстанға қарағанда 25 есе қымбат, ал бізде тұтыну бізде 8 есе жоғары. Швецияда тариф 22 есе жоғары, ал тұтыну бізде 5 есе жоғары. Дегенмен, арзан үнемдеудің қажеті жоқ деп ойлау қате.
Қазақстанда су өте арзан. ҚР СЖРА Ұлттық статистика бюросының мәліметі бойынша, 1 текше метр су биыл қарашада республика бойынша орташа есеппен 74,21 теңгені құрады. Яғни, ағын судың 1 литрі 7,4 тиын тұрады. Айтпақшы, әлемнің көптеген елдерінен айырмашылығы, ҚР-да ағын суды ішуге болады — ол ішуге жарамды.
Қазақстанда, сондай-ақ Орталық Азия мен жалпы ТМД елдерінде бөтелкедегі су құбырдағы ауыз судан бірнеше есе қымбат болса да, жалпы арзан. Мысалы, мейрамханаларда көлемі 0,33 литр судың бір бөтелкесі, Numbeo мәліметінше, ҚР-да орта есеппен 0,48 АҚШ доллары тұрады. Салыстыру үшін: Швейцарияда 9 есе, Данияда 6 есе, Швецияда 4 есе қымбат.
Мұндай баға жетпес ресурсқа арзан болғандықтан немқұрайлы қарауға жол берілмейтін немқұрайлылық.
Есте сақтау маңызды: су жер бетінің шамамен 70%-ын алып жатқанына қарамастан, ауыз суы соншалықты көп емес, тек 3%. Біріккен Ұлттар Ұйымының мәліметінше, миллиардтан астам адамның суға қол жетімділігі жоқ, ал тағы 2,7 млрд адам жылдың кемінде бір айында су тапшылығын сезінеді.
2030 жылға қарай әлемде су тапшылығы 40%-ға жетуі мүмкін. Бұл ҚР-ға әсер етпейді деп ойлау аңғалдық болар еді, бірақ ол әсер етеді: 2030 жылға қарай Қазақстанда су тапшылығы 15%-ға жетуі мүмкін.
Әрқашан есте сақтау маңызды: су — шектеулі табиғи ресурс, сондықтан бүгінгі күні ұқыпты тұтыну — біздің болашақ ұрпақ үшін қамқорлық.
Суды ұқыпты және үнемді тұтыну бойынша ұсыныстарды орындаңыз.
Танымал мақалалар
Барлығын көруТеміржолмен жолаушылар тасымалы да, жүк тасымалы да бір жылда 2% өсті
Бір жылдан аз уақытта сектордағы компаниялардың табысы 1,5 триллион теңге 2023 жылдың қаңтар–қарашасында теміржолмен 18,2 млн жолаушы тасымалданды, бұл былтырғыдан Читать далее...
25 Желтоқсан 2023
3901
Қай азық-түлік қатты қымбаттады?
2023 жылғы желтоқсанның соңында ҚР-да азық-түлік бір айда 0,9%, бір жылда 8,5% қымбаттады. Өңірлер бойынша ай сайынғы динамикада азық-түлік ең Читать далее...
23 Қаңтар 2024
3653
Әлемде жыл сайын 60 миллионнан астам жеңіл автокөлік шығарылады, ал көліктердің жалпы өндірісі 85 миллионнан асады
Көлік шығаратын зауыттар әр елдерде 4 миллионнан астам адамды жұмыспен қамтамасыз етіп, ІЖӨ-нің 10%-ын құрайды Толық 2022 жылдың қорытындысы бойынша, Читать далее...
17 Қаңтар 2024
3636
Балық шаруашылығы стартабы: ҚР-дағы мемлекеттік қолдаудың арқасында бизнестің балық өсіруге деген қызығушылығы күрт артты
Қазақстандағы аквашаруашылық қоры бірнеше жылда 3,4 есе өсті Қазақстанда балық шаруашылығында өндірістік көрсеткіштердің белсенді өсуі байқалады. ҚР СЖРА Ұлттық статистика Читать далее...
11 Қаңтар 2024
3610
Әлемдік туризм пандемиядан кейін қалпына келеді. Қазақстан шетелдік туристерді қалай көбірек тарта алады?
Дүниежүзілік туристік ұйым әлемдік туризм биыл пандемияға дейінгі деңгейге қайта оралады деп болжайды. Экономиканың басқа секторларына қарағанда локдаун мен геосаяси Читать далее...
15 Наурыз 2024
3580
Қазақстанда бір жылда такси қызметі 9% қымбаттады
ТМД елдері арасында ҚР-да такси ең қымбат 2023 жылдың қаңтар–желтоқсанында Қазақстанда такси қызметін ұсынатын компаниялардың табысы бір жылда 17% өсіп, Читать далее...
19 Қаңтар 2024
3576
Бидай мен меслин экспорты тоннамен 21% өсті, бірақ ақшалай 3%-дан аз көбейді
2023 жылдың қаңтар–қарашасында Қазақстан 1,7 млрд АҚШ долларына 6,7 млн тонна бидай мен меслин экспорттады. Өсім физикалық түрде 20,6%, ақшалай Читать далее...
26 Қаңтар 2024
3567
Кондитерлік өнімдер 12%, тоқаш және басқа да нан өнімдері 14% қымбаттады
Кей өңірлерде баға айтарлықтай өсті Қазақстандықтар үшін тәттілер өте маңызды. ҚР халқы мереке күндері сауда жасағанда немен бетпе-бет келді? 2023 Читать далее...
12 Қаңтар 2024
3556
Қазы бір жылда 5%, жая 3% қымбаттады. Жылқы еті өндірісі азайды
Биыл ақпанның соңында жылқы еті бір жылда 4,3% қымбаттады. Атап айтқанда, қазы 4,8%, жая 2,5% қымбаттаған. Жылқы еті ең көп Читать далее...
12 Наурыз 2024
3529
ҚР-дағы электр энергиясы өндірісінің 6%-ға жуығы жаңартылатын энергия көздеріне тиесілі. Бұл әлі өте аз, бірақ бұрынғыдан жақсырақ
Былтыр жыл соңында ҚР-да электр энергиясын өндіру саласындағы негізгі капиталға салынған инвестиция 451,4 млрд теңгеге жетті, бұл бір жыл бұрынғыдан Читать далее...
29 Қаңтар 2024
3528
ҚР-да темекі сатылымы бір жылда 69% көбейді
2023 жылғы қаңтар–желтоқсанда темекі өнімдері өндірісі 2022 жылғы сәйкес кезеңдегі 287,9 млрд теңгемен салыстырғанда құндық мәнде 283 млрд теңгені құрады. Читать далее...
30 Қаңтар 2024
3528
Қазақстан ұнды қай елдерге көбірек экспорттайды?
Елде ұн өндірісі 1% артты 2023 жылғы қаңтар–қазанда ҚР-да дәнді дақылдардан және олардың майда тартылған қоспаларынан 2,7 млн тонна ұн Читать далее...
29 Желтоқсан 2023
3526
Қарауға болады, бірақ ұстауға болмайды: неге Қазақстанда шетелдік аңшылық туризмі көрсеткіші төмендеп жатыр?
Соңғы бірнеше жылда Қазақстандағы аңшылық өнеркәсібінде алғаш рет өндірістік көрсеткіштердің өсуі байқалды. 2022 жылы саладағы өнімдер мен қызметтердің нақты көлем Читать далее...
18 Қаңтар 2024
3517
Ақпан айының соңына қарай Қазақстан дамудың жаңа моделіне техникалық түрде көшеді
Әлихан Смайылов үкіметі «Ескі Қазақстанның» төтенше жағдайлар қызметі миссиясын орындады, Олжас Бектенов үкіметі «Жаңа Қазақстанның» даму циклін іске қоспақ. Бұрынғы Читать далее...
13 Ақпан 2024
3517
Қазақстандық кәсіпорындар елді жиһазбен қалай қамтамасыз етіп отыр?
2023 жылдың қаңтар–желтоқсанында елде 82,6 млрд теңгеге жиһаз өндірілді, бұл өткен жылмен салыстырғанда құндық мәнде 27,7% көп. Өнеркәсіп өндірісінің индексі Читать далее...
24 Қаңтар 2024
3495