Қазақстан көптеген жылдан бері жоғары да, төмен де көрсеткіштерді сақтап келеді
22 октября 2022
19
Қазақстан көптеген жылдан бері жоғары да, төмен де көрсеткіштерді сақтап келеді
Барлық елдерде әйелдер мансаптық жетістікке жету үшін гендерлік кедергілерге тап болады. 2022 жылы Дүниежүзілік экономикалық форум (ДЭФ) гендерлік алшақтықты жою үшін 132 жыл қажет деп есептеді. 2022 жылы жаһандық гендерлік алшақтық 68,1% жойылды.
Бірақ барлық елдерге мұншалықты көп күту керек емес. Қазақстанда, баяндамаға сүйенсек, әйелдердің білім мен экономикалық мүмкіндіктердегі ең үлкен жетістіктері аталады.
ДЭФ жыл сайын гендерлік алшақтық ең айқын байқалатын елдерді зерттеп, экономикалық қатысу, білім алу деңгейі, денсаулық пен өмір сүру, саяси мүмкіндіктер сияқты көрсеткіштер бойынша 0-ден 1-ге дейінгі балды есептейді. Егер 1 толық гендерлік теңдікке сәйкес келсе, 0 жаппай теңсіздікті білдіреді.
2022 жылы Қазақстанның жалпы гендерлік алшақтық көрсеткіші 1 ұпайдан 0,719-ды құрады. Қуаныштысы, өткен жылмен салыстырғанда Қазақстан жаһандық рейтингте 15-орынға көтеріліп, зерттелген 146 елдің ішінде 65-орынға жетті. Республика да көп жылдардан бері алғаш рет жалпы индексте оң динамика көрсетті.
Жаман жаңалық сол, 2022 жылдың индексі 2015 жылдың индексімен бірдей. Ал 2015 жылы рейтингте 47-орында болған еді. Яғни, Қазақстанның рейтингте жоғарылауы өз көрсеткішінің жақсаруынан емес, өзге елдердің гендерлік теңдікпен қалай күресетініне де байланысты болып отыр.
Төрт индикатордың 2015–2022 жылдар аралығындағы динамикасын қарастыратын болсақ, ҚР аз ғана айырмашылықпен жылдар бойы жоғары да, төмен де көрсеткіштерді сақтап келгені белгілі болады.
Соған қарамастан, Орталық Азия елдерінің ішінде Қазақстан гендерлік теңдік саласындағы ілгерілеуші көшбасшы. 2022 жылы ел білім деңгейіндегі гендерлік алшақтықты толығымен жойып, индекс 1-ге жетті. Бұл Қазақстанда — кем дегенде, ресми деректерге сәйкес — сауаттылық пен бастауыш, орта және жоғары оқу орындарына қабылдау бойынша гендерлік алшақтық жоқ дегенді білдіреді. Айтпақшы, республика 2015 және 2018 жылдары да 1-ші индекске жетті.
Қазақстанның экономикалық мүмкіндіктері мен жалақысы жақсарғаны байқалады. Біріншіден, басшылық лауазымдардағы (заң шығарушылар, жоғары лауазымды тұлғалар және менеджерлер) әйелдердің үлесі артты. Екіншіден, Қазақстан техникалық қызметтегі әйелдердің үлес салмағы бойынша тепе-теңдікке қол жеткізді. Дегенмен, жұмыс күшіне қатысу деңгейінде гендерлік алшақтық бар.
Денсаулық және өмір сүру қосалқы индексін құрайтын барлық көрсеткіштер бойынша аздаған динамика бар. Олардың ішінде дүниеге келген кездегі жыныстық айырмашылық пен салауатты өмір сүру ұзақтығы бар.
Ең үлкен гендерлік алшақтық саяси билікте қалып отыр. Саяси шешімдер қабылдаудың жоғары деңгейіндегі (министрлік және парламенттік лауазымдар) ерлер мен әйелдер саны арасындағы айырмашылықты, сондай-ақ соңғы 50 жылдағы президенттік қызметтегі әйелдер мен ерлердің ара қатынасын зерттей келе, әйелдердің үлесі тым аз екені көрінді.
Танымал мақалалар
Барлығын көруҚазақстанның қаржы секторы ESG тәжірибелерін кеңінен қолдануда. Зерттеу
Соңғы жылдары Қазақстанда компаниялардың қызметіне ESG (экологиялық, әлеуметтік және басқару аспектілері) қағидаттары белсенді түрде енгізілуде. Бұл тұрақты дамудың өсіп келе Читать далее...
7 ноября 2024
10480
Әлемде жыл сайын 60 миллионнан астам жеңіл автокөлік шығарылады, ал көліктердің жалпы өндірісі 85 миллионнан асады
Көлік шығаратын зауыттар әр елдерде 4 миллионнан астам адамды жұмыспен қамтамасыз етіп, ІЖӨ-нің 10%-ын құрайды Толық 2022 жылдың қорытындысы бойынша, Читать далее...
17 января 2024
6759
Теміржолмен жолаушылар тасымалы да, жүк тасымалы да бір жылда 2% өсті
Бір жылдан аз уақытта сектордағы компаниялардың табысы 1,5 триллион теңге 2023 жылдың қаңтар–қарашасында теміржолмен 18,2 млн жолаушы тасымалданды, бұл былтырғыдан Читать далее...
25 декабря 2023
6719
Әлемдік туризм пандемиядан кейін қалпына келеді. Қазақстан шетелдік туристерді қалай көбірек тарта алады?
Дүниежүзілік туристік ұйым әлемдік туризм биыл пандемияға дейінгі деңгейге қайта оралады деп болжайды. Экономиканың басқа секторларына қарағанда локдаун мен геосаяси Читать далее...
15 марта 2024
6489
Қай азық-түлік қатты қымбаттады?
2023 жылғы желтоқсанның соңында ҚР-да азық-түлік бір айда 0,9%, бір жылда 8,5% қымбаттады. Өңірлер бойынша ай сайынғы динамикада азық-түлік ең Читать далее...
23 января 2024
6450
Балық шаруашылығы стартабы: ҚР-дағы мемлекеттік қолдаудың арқасында бизнестің балық өсіруге деген қызығушылығы күрт артты
Қазақстандағы аквашаруашылық қоры бірнеше жылда 3,4 есе өсті Қазақстанда балық шаруашылығында өндірістік көрсеткіштердің белсенді өсуі байқалады. ҚР СЖРА Ұлттық статистика Читать далее...
11 января 2024
6434
Кондитерлік өнімдер 12%, тоқаш және басқа да нан өнімдері 14% қымбаттады
Кей өңірлерде баға айтарлықтай өсті Қазақстандықтар үшін тәттілер өте маңызды. ҚР халқы мереке күндері сауда жасағанда немен бетпе-бет келді? 2023 Читать далее...
12 января 2024
6379
Қазақстанда бір жылда такси қызметі 9% қымбаттады
ТМД елдері арасында ҚР-да такси ең қымбат 2023 жылдың қаңтар–желтоқсанында Қазақстанда такси қызметін ұсынатын компаниялардың табысы бір жылда 17% өсіп, Читать далее...
19 января 2024
6375
Қазақстан ұнды қай елдерге көбірек экспорттайды?
Елде ұн өндірісі 1% артты 2023 жылғы қаңтар–қазанда ҚР-да дәнді дақылдардан және олардың майда тартылған қоспаларынан 2,7 млн тонна ұн Читать далее...
29 декабря 2023
6362
ҚР-дағы электр энергиясы өндірісінің 6%-ға жуығы жаңартылатын энергия көздеріне тиесілі. Бұл әлі өте аз, бірақ бұрынғыдан жақсырақ
Былтыр жыл соңында ҚР-да электр энергиясын өндіру саласындағы негізгі капиталға салынған инвестиция 451,4 млрд теңгеге жетті, бұл бір жыл бұрынғыдан Читать далее...
29 января 2024
6343
Бидай мен меслин экспорты тоннамен 21% өсті, бірақ ақшалай 3%-дан аз көбейді
2023 жылдың қаңтар–қарашасында Қазақстан 1,7 млрд АҚШ долларына 6,7 млн тонна бидай мен меслин экспорттады. Өсім физикалық түрде 20,6%, ақшалай Читать далее...
26 января 2024
6334
ҚР-да темекі сатылымы бір жылда 69% көбейді
2023 жылғы қаңтар–желтоқсанда темекі өнімдері өндірісі 2022 жылғы сәйкес кезеңдегі 287,9 млрд теңгемен салыстырғанда құндық мәнде 283 млрд теңгені құрады. Читать далее...
30 января 2024
6310
Қазы бір жылда 5%, жая 3% қымбаттады. Жылқы еті өндірісі азайды
Биыл ақпанның соңында жылқы еті бір жылда 4,3% қымбаттады. Атап айтқанда, қазы 4,8%, жая 2,5% қымбаттаған. Жылқы еті ең көп Читать далее...
12 марта 2024
6268
ҚР-да көп тұтынылатын алкоголь түрлерінің өндірісі биыл азайды
Биыл қаңтарда алкогольдің ең танымал түрлерінің өндірісі төмендеді. Мәселен, коньяк өндірісі былтырғы қаңтармен салыстырғанда 47,1%, 749,9 мың литрге дейін, сыра Читать далее...
18 марта 2024
6259
Қарауға болады, бірақ ұстауға болмайды: неге Қазақстанда шетелдік аңшылық туризмі көрсеткіші төмендеп жатыр?
Соңғы бірнеше жылда Қазақстандағы аңшылық өнеркәсібінде алғаш рет өндірістік көрсеткіштердің өсуі байқалды. 2022 жылы саладағы өнімдер мен қызметтердің нақты көлем Читать далее...
18 января 2024
6251