Елдер бойынша ESG рейтингі қоршаған ортаға, адам құқықтарына, денсаулыққа және қауіпсіздікке байланысты тәуекелдерді қамтиды. Бұл рейтингте Қазақстан 36,3 индексімен 183 елдің ішінен 52-ші орынды иеленді. Елдерге берілген баға 0-ден 100-ге дейінгі шкала бойынша белгіленген, мұндағы 0 — ең төменгі тәуекел болса, 100 — ең жоғары тәуекел. Демек, ҚР тәуекелдерін орташа деңгейден төмен деп бағалауға болады.

Бұл барлық ТМД және ОА елдерімен салыстырғанда, әлдеқайда жақсы нәтиже. Қырғызстан бұл рейтингте 54-ші (индексі — 37,11), Молдова — 55-ші (37,19), Армения — 57-ші (37,52) орында. Әзірбайжанды, Ресей мен Тәжікстанды (тиісінше 102-ші, 106-шы және 114-ші) айтпағанда, Өзбекстан мен Беларусь (86-шы және 88-ші) айтарлықтай төменгі орында.

ESG индексі 183 ел мен аумақты қамтиды және оған 65 өзгеріске негізделген үш субиндекс (қоршаған орта, адам құқығы, денсаулық және қауіпсіздік) кіреді, олар арқылы ESG тәуекелдерінің әсері өлшенеді.

Бүгінде ESG қағидаттарын ұстану өте өзекті мәселе, жекелеген компаниялар деңгейінде, сондай-ақ бүкіл ел деңгейінде инвестиция тарту тұрғысынан шешуші рөл атқарады. Қазақстанда ESG принциптерін алға тартушылардың бірі — «Бәйтерек» холдингі және оның еншілес компаниялары.

Мысалы, Отбасы банкі қазақстандықтар мен кәсіпорындар үшін ESG қағидаттарына сай келетін әлеуметтік бағдарламаларды, «жасыл қаржыны» да белсенді түрде алға тартуда. Қаржы институтының портфелінде «ақылды» құрылысты қолдауға және энергия тиімділігі мен экологиялық қауіпсіздік стандарттарына сәйкес келетін тұрғын үй сатып алуға бағытталған «Жасыл ипотека» бар. Сонымен бірге биыл әлеуметтік маңызы бар «Наурыз» ипотекалық бағдарламасын қаржыландыру үшін банк 300 млрд теңгеге әлеуметтік бағалы қағаздар мәртебесі бар облигациялар шығарады.

Сонымен қатар Отбасы банкі — мақсатты топтардың, яғни, әйелдердің, жастардың, халықтың әлеуметтік осал топтарының, жас ғалымдардың және т. б. тұрақты дамуы мен қолдауына тікелей жауап беретін мемлекеттік бағдарламалардың операторы. Олар мынадай бағдарламалар: «2-10-20», «5-10-20», «Жас отбасы», «Дипломмен ауылға», «Асыл мекен», «Ұмай» (осы бағдарламасы үшін банк — ҚР-да ОАӨЭЫ гендерлік чемпионы болып танылған жалғыз банк) және т. б.

Отбасы банкі ESG аясында жасалатын барлық қажетті есептерді тұрақты түрде жариялап отырады, мұндай ашықтық халықаралық талдаушылардың оң баға беруіне әсер етеді.

ESG саласын дамыту Қазақстанның ірі тұрақты институттарының экономикасына оң ықпал береді. Мысалы, Bloomberg Intelligence болжамы бойынша 2030 жылға қарай жаһандық ESG-активтері 40 трлн АҚШ долларына немесе басқарылатын болжамдық жаһандық активтердің 25%-ына (AUM) жетеді. Инвесторлардың қызығушылығы да тұрақты: активтерді басқарушылардың 85%-дан астамы ESG AUM арттыруды жоспарлап отыр.

Тағы бір маңызды мәселе: БҰҰ-ның Тұрақты даму мақсаттары (ТДМ) ESG-ның тұрақты даму принциптерімен байланысты. Алайда әлемдік аналитиктер ESG дамуына қарағанда бұл сала туралы пессимистік ойда. Sustainable Development Report-қа ТДМ-ның жаһандық деңгейдегі жетістіктері 2020 жылдан бері тоқтап қалды. Бұл прогресс COVID-19 пандемиясы мен басқа дағдарыстар басталғанға дейін де тым баяу еді. Мұндай қарқынмен 2015 жылы әлемдік қауымдастық қабылдаған 17 ТДМ-нің ешқайсысы 2030 жылға дейін тұрақтамайды. Мәселелердің негізгі бөлігі (84%) шектеулі дамуды, тоқырауды немесе кері шегінуді көрсетуде. Сондықтан келесі бақылау нүктесі болып 2050 жыл белгіленді, ал ТДМ мәселесі әлі де реттеледі.

2023 жылы Қазақстан ТДМ индексі бойынша елдер рейтингінде 167 елдің ішінде 66-шы орында болды. Бұл ESG дамуымен салыстырғанда, айтарлықтай әлсіз позиция, сондықтан бұл сегментте ешнәрсеге қарамастан ТДМ жетістіктеріне ұмтылатын елдегі компаниялар мен даму институттарының маңызы да төмендейді.

Отбасы банкі бұл салада жүйелілігімен және тұрақтылығымен ерекшеленеді. Қаржы институты өз қызметі аясында 17 ТДМ-нің 9-ын жоспарлы түрде алға тартуда және иеленген жоғары бағалары мен марапаттарына (ОАӨЭЫ-ның жоғарыда аталған халықаралық марапаты) қарағанда өз мақсаттарына қол жеткізуде. Кейбір мәліметтерді төменде берілген инфографикадан көруге болады.