Дүние жүзінде өндірісте кісі қайтыс болмайтын елдер де бар. Бірақ Қазақстан ондай ел емес
25 августа 2023
19
Былтыр ҚР-да 200-ден астам адам, биыл әлден 74 адам жұмыс орнында қайтыс болды
Қарағанды облысындағы шахталардың біріндегі тағы бір қайғылы оқиға жалпы Қазақстандағы өнеркәсіптік қауіпсіздік деңгейіне және атап айтқанда, «АрселорМиттал Теміртау» (АМТ) кәсіпорындарындағы кеншілердің қауіпті еңбек жағдайларына тағы да қоғамның назарын аударды. «Казахстанская» шахтасында конвейер лентасының өртенуі салдарынан 227 кенші қауіпті жағдайға тап болды, бесеуі қаза тапты, 11-і жарақат алды. «АрселорМиттал Теміртау» жұмысшыларының өлімі туралы жаңалықтар БАҚ-та жиі жарияланады. ҚР үкіметі таратқан ақпаратқа сәйкес, соңғы 15 жылда АМТ шахталары мен цехтарында 100-ден астам қазақстандық қаза тапқан.
Төтенше жағдай орын алған күні 17 тамызда ел президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың баспасөз қызметінің Telegram-арнасында «Шетелдік компанияның меншігіндегі кәсіпорындарда болып жатқан жазатайым оқиғалар оның кейіннен қазақстандық нарықта болуы үшін тиісті салдарларға әкелетін инвестициялық және басқа да міндеттемелерін өрескел бұзғанын көрсетеді» деген хабарлама пайда болды. Бұл жазба БАҚ-та танымал үнді магнаты Лакшми Митталдың (АМТ қожайыны) Қазақстаннан кетуі және ресейлік «Северсталь» компаниясының активтерін сатуы туралы бірқатар болжамдарды тудырды. Дегенмен, бұл мәселе бойынша үкімет тарапынан әлі мәлімдеме болған жоқ, болжамдар мен жорамалдар ресми расталған жоқ.
Қазақстандағы өндірістік жарақаттардың жалпы статистикасын қарастыратын болсақ, онда 2018 жылдан бергі кезеңдегі цифрларға сүйенсек, ҚР-да зардап шеккендер саны аз да болса азайды: 1,57 мыңнан 1,46 мың адамға дейін. Соңғы бірнеше жылда өндірісте жарақат алған қазақстандықтардың орташа саны жылына 1,5 мыңға жуық адамды құрады. 2023 жылдың бірінші жартыжылдығында 640-тан астам адам жарақат алды.
Қайтыс болғандардың статистикасына келсек, жылдар өткен сайын жағдай жақсы жаққа өзгерген жоқ. Жыл сайын өндірістік жарақаттан қайтыс болғандар саны шамамен 200 адамды құрайды. Егер 2018 жылы ҚР Еңбек және халықты әлеуметтiк қорғау министрлiгiнiң (ЕХӘҚМ) мәлiметтерi бойынша, республикада 220 адам жұмыс орнында қайтыс болса, 2022 жылы 203 адам қайтыс болды. Биыл қаңтар–маусым айларында 69 жұмысшының қаза болғаны туралы мәліметтер бар. 17 тамызда Шахтинскіде қайтыс болғандарды есепке алғанда, жұмыста қаза тапқандардың жалпы саны қазірдің өзінде кем дегенде 74 адамды құрайды.
Өңірлер арасында жарақат алғандар мен қаза тапқандар саны бойынша Қарағанды облысы көш басында. Соңғы бір жылда облыста оқыс оқиға салдарынан 180 адам зардап шегіп, 28 адам қаза тапты. Шығыс Қазақстан, Қостанай және Павлодар облыстары, сондай-ақ Алматы өнеркәсіптік қауіпті өңірлердің бестігіне енді.
«Казахстанская» шахтасындағы өрт пен кеншілердің қазасы өнеркәсіптік қауіпсіздіктің бұзылуына тікелей байланысты. Мұндай алдын ала қорытындыны еліміздің премьер-министрі айтты. Айтпақшы, биыл бірінші жартыжылдықта кәсіпорындардағы әрбір үшінші жазатайым оқиға (27,1%) жұмыстың қанағаттанарлықсыз ұйымдастырылуынан орын алған. Мұндай статистиканы ЕХӘҚМ Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау комитеті ұсынады. Себептердің ішінде бірінші орында жұмысшылардың өздерінің өрескел салғырттығы (33,3%) тұр. Қауіпсіздік және еңбекті қорғау ережелерін бұзу 9,3% жағдайда орын алған.
Жыл сайын қазақстандық ірі кәсіпорындарды Төтенше жағдайлар министрлігі Өнеркәсіптік қауіпсіздік комитетінің мамандары тексереді. Мәселен, былтыр 38,6 мың нысан тексерілді. Бұзушылықтар ондаған мыңды құрайды: 2022 жылы 34,6 мың, төрт жыл бұрынғы 39,1 мың болса, 2018 жылы (11,4% азайған).
Құқық бұзушылық туралы іс әкімшілік тәртіппен қаралған жағдайда компанияға айыппұл салынып, бұзушылықты жою туралы ұйғарым салынады. Комитет есептеріне сүйенсек, былтыр 1,7 мың айыппұлдың жалпы сомасы 254,6 млн теңгені құраған. Өндірістік оқиға қайғылы салдарға әкеп соқтырса, қылмыстық іс қозғалады. Мұндай жағдайларда жаза жауапты адамдардың бас бостандығын шектеу немесе айыруға дейін баруы мүмкін. «Казахстанская» кенішіндегі өрт оқиғасы бойынша ҚР Қылмыстық кодексінің 277-бабы («Тау-кен жұмыстарын немесе құрылыс жұмыстарын жүргізу кезінде қауіпсіздік ережелерін бұзу») бойынша қылмыстық іс қозғалғаны белгілі. Осы бап бойынша жауаптылық үш жылдан сегіз жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруды көздейді.
Халықаралық еңбек ұйымының (ХЕҰ) сарапшылары жүргізетін өндірістік жарақаттардың әлемдік рейтингінде Қазақстан орны төмен. Мысалы, 100 мың жұмысшыға шаққанда жұмыс орнындағы жарақаттар саны бойынша біздің еліміз 83 елдің ішінде 14-орында. Өндірістік жарақаттану коэффициенті бойынша ҚР-мен шамалас көршілес Қырғызстан (9-орында), Өзбекстан (11-орын), Ресей (21-орын).
Өлімге әкелетін өндірістік жарақат алу көрсеткіші бойынша Қазақстан 57-орында. Салыстыру үшін: Қазақстанда 4,3 көрсеткіш болса, рейтингтің көшбасшылары — Бельгия, Колумбия және Гвиана — 0. Өнеркәсіптік қауіпсіздіктің қатаң стандарттары қолданылатын Германия, Ұлыбритания, Швеция, Финляндия, Дания сияқты дамыған елдерде жұмыс орнындағы өлім өте сирек кездеседі: 100 мың жұмыспен қамтылғандарға 1. Нидерландыда мұндай жағдайлар өте сирек кездеседі: арақатынас 100 мың қызметкерге шаққанда 0,3.
Танымал мақалалар
Барлығын көруТеміржолмен жолаушылар тасымалы да, жүк тасымалы да бір жылда 2% өсті
Бір жылдан аз уақытта сектордағы компаниялардың табысы 1,5 триллион теңге 2023 жылдың қаңтар–қарашасында теміржолмен 18,2 млн жолаушы тасымалданды, бұл былтырғыдан Читать далее...
25 декабря 2023
6627
Әлемде жыл сайын 60 миллионнан астам жеңіл автокөлік шығарылады, ал көліктердің жалпы өндірісі 85 миллионнан асады
Көлік шығаратын зауыттар әр елдерде 4 миллионнан астам адамды жұмыспен қамтамасыз етіп, ІЖӨ-нің 10%-ын құрайды Толық 2022 жылдың қорытындысы бойынша, Читать далее...
17 января 2024
6441
Қай азық-түлік қатты қымбаттады?
2023 жылғы желтоқсанның соңында ҚР-да азық-түлік бір айда 0,9%, бір жылда 8,5% қымбаттады. Өңірлер бойынша ай сайынғы динамикада азық-түлік ең Читать далее...
23 января 2024
6397
Әлемдік туризм пандемиядан кейін қалпына келеді. Қазақстан шетелдік туристерді қалай көбірек тарта алады?
Дүниежүзілік туристік ұйым әлемдік туризм биыл пандемияға дейінгі деңгейге қайта оралады деп болжайды. Экономиканың басқа секторларына қарағанда локдаун мен геосаяси Читать далее...
15 марта 2024
6376
Балық шаруашылығы стартабы: ҚР-дағы мемлекеттік қолдаудың арқасында бизнестің балық өсіруге деген қызығушылығы күрт артты
Қазақстандағы аквашаруашылық қоры бірнеше жылда 3,4 есе өсті Қазақстанда балық шаруашылығында өндірістік көрсеткіштердің белсенді өсуі байқалады. ҚР СЖРА Ұлттық статистика Читать далее...
11 января 2024
6352
Қазақстанда бір жылда такси қызметі 9% қымбаттады
ТМД елдері арасында ҚР-да такси ең қымбат 2023 жылдың қаңтар–желтоқсанында Қазақстанда такси қызметін ұсынатын компаниялардың табысы бір жылда 17% өсіп, Читать далее...
19 января 2024
6311
Бидай мен меслин экспорты тоннамен 21% өсті, бірақ ақшалай 3%-дан аз көбейді
2023 жылдың қаңтар–қарашасында Қазақстан 1,7 млрд АҚШ долларына 6,7 млн тонна бидай мен меслин экспорттады. Өсім физикалық түрде 20,6%, ақшалай Читать далее...
26 января 2024
6307
Қазақстан ұнды қай елдерге көбірек экспорттайды?
Елде ұн өндірісі 1% артты 2023 жылғы қаңтар–қазанда ҚР-да дәнді дақылдардан және олардың майда тартылған қоспаларынан 2,7 млн тонна ұн Читать далее...
29 декабря 2023
6287
Кондитерлік өнімдер 12%, тоқаш және басқа да нан өнімдері 14% қымбаттады
Кей өңірлерде баға айтарлықтай өсті Қазақстандықтар үшін тәттілер өте маңызды. ҚР халқы мереке күндері сауда жасағанда немен бетпе-бет келді? 2023 Читать далее...
12 января 2024
6285
ҚР-дағы электр энергиясы өндірісінің 6%-ға жуығы жаңартылатын энергия көздеріне тиесілі. Бұл әлі өте аз, бірақ бұрынғыдан жақсырақ
Былтыр жыл соңында ҚР-да электр энергиясын өндіру саласындағы негізгі капиталға салынған инвестиция 451,4 млрд теңгеге жетті, бұл бір жыл бұрынғыдан Читать далее...
29 января 2024
6275
ҚР-да темекі сатылымы бір жылда 69% көбейді
2023 жылғы қаңтар–желтоқсанда темекі өнімдері өндірісі 2022 жылғы сәйкес кезеңдегі 287,9 млрд теңгемен салыстырғанда құндық мәнде 283 млрд теңгені құрады. Читать далее...
30 января 2024
6246
Қазы бір жылда 5%, жая 3% қымбаттады. Жылқы еті өндірісі азайды
Биыл ақпанның соңында жылқы еті бір жылда 4,3% қымбаттады. Атап айтқанда, қазы 4,8%, жая 2,5% қымбаттаған. Жылқы еті ең көп Читать далее...
12 марта 2024
6241
Қарауға болады, бірақ ұстауға болмайды: неге Қазақстанда шетелдік аңшылық туризмі көрсеткіші төмендеп жатыр?
Соңғы бірнеше жылда Қазақстандағы аңшылық өнеркәсібінде алғаш рет өндірістік көрсеткіштердің өсуі байқалды. 2022 жылы саладағы өнімдер мен қызметтердің нақты көлем Читать далее...
18 января 2024
6238
Ақпан айының соңына қарай Қазақстан дамудың жаңа моделіне техникалық түрде көшеді
Әлихан Смайылов үкіметі «Ескі Қазақстанның» төтенше жағдайлар қызметі миссиясын орындады, Олжас Бектенов үкіметі «Жаңа Қазақстанның» даму циклін іске қоспақ. Бұрынғы Читать далее...
13 февраля 2024
6225
ҚР-да көп тұтынылатын алкоголь түрлерінің өндірісі биыл азайды
Биыл қаңтарда алкогольдің ең танымал түрлерінің өндірісі төмендеді. Мәселен, коньяк өндірісі былтырғы қаңтармен салыстырғанда 47,1%, 749,9 мың литрге дейін, сыра Читать далее...
18 марта 2024
6213