Осы үш елде электр энергиясы халыққа ең қолжетімді

Index Mundi сарапшыларының мәліметі бойынша ТМД және Орталық Азия елдері арасында электр энергиясын жан басына шаққандағы тұтынудың ең жоғары деңгейі Ресейде (бір адамға жылына 6,4 мың кВт·сағ), Қазақстанда (4,9 мың кВт·сағ) және Беларусьте (3,3 мың кВт·сағ).

Ең төменгі көрсеткіштер Молдовада (бір адамға 1,3 мың кВт·сағ), Тәжікстанда (1,5 мың кВт·сағ) және Өзбекстанда (1,6 мың кВт·сағ).

Жаһандық деңгейде 2020 жылы бақыланатын 213 елдің ішінде ең жоғары көрсеткіш Исландия, Норвегия және Кувейтте, ең төменгі көрсеткіш африкалық Чад, Гвинея-Бисау және Орталық Африка Республикасында (халық аз қоныстанған Солтүстік Мариана аралдарын қоспағанда).

Көрсеткішті есептеу кезінде әр елдің бір жылдағы электр энергиясын жалпы тұтынуы, оның халқының санына бөлінген деректері қолданылды.

Тұтыну деңгейі халыққа электр энергиясының орташа тарифтері мен ел азаматтарының орташа табыстарының ара қатынасына байланысты.

Ең қолайлы жағдайлар аталған үш елде байқалады. Яғни, Ресейде тарифтер мен кірістердің ара қатынасын ескере отырып, орташа жылдық табыс үшін қолжетімді кВт·сағ көлемі шамамен 232,1 мың кВт·сағ және, тиісінше, айына 19,3 мың кВт·сағ құрайды.

Қазақстанда да көрсеткіштер ұқсас: орташа жылдық табысқа жылына 221,8 мың кВт·сағ және айына 18,5 мың кВт·сағ.

Бұл критерий бойынша алғашқы 3 елдің қатарына кіретін Беларусьте көрсеткіштер қазірдің өзінде айтарлықтай төмен: жылына 101,4 мың кВт·сағ және айына 8,5 мың кВт·сағ.

Ең төменгі көрсеткіштер Тәжікстан, Армения және Молдовада байқалады.

Дегенмен, электр энергиясының арзандығы мен қолжетімділігі ысырап етуге себеп болмауы керек, өйткені электр энергиясын өндіру кезінде орасан зор табиғи ресурс тұтынылады және қоршаған ортаға күшті зиян тигізеді. Еске салайық: БҰҰ мен Дүниежүзілік метеорологиялық ұйымның сарапшылары 2021 жылы климаттың өзгеруінің төрт негізгі көрсеткіші – парниктік газдардың шоғырлануы, теңіз деңгейінің көтерілуі, мұхиттың қызуы және қышқылдануы — жаңа рекордтық көрсеткіштерге жеткенін атап өтті.

Осы факторлардың барлығы күтпеген салдарға әкеледі — тропикалық циклондар мен дауылдардан бұрын-соңды болмаған су тасқыны, құрғақшылық, қатты ыстық пен суыққа дейін болды. Қазақстан климаттың өзгеруіне байланысты төтенше оқиғалардан толық хабардар. Климатқа байланысты тәуекелдерге өрт қаупінің жоғарылауы, азық-түлік қауіпсіздігіне әсер ету, жаппай ауруларға әкелетін ауаға агрессивті шығарындылар мәселесі және т. б. кіреді.

Жағдайдан шығу жолы — «таза» энергия көздеріне кезең-кезеңімен көшу және барлық жерде және барлығы үшін ақылға қонымды энергия үнемдеу. Төменде кейбір кеңестер мен амалдар берілген.