Қазақстандықтар сабын, жуғыш ұнтақтарды, тазалау құралдарын, парфюмерия мен косметиканы сатып алуды арттырды. ҚР СЖРА Ұлттық статистика бюросының (ҰСБ) мәліметінше, 2023 жылдың қаңтар–желтоқсанында ішкі нарықта сатылған ұқсас өнімдердің жалпы көлемі 350,6 мың тоннаға жақындады, бұл 2022 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 33,9% артық. Көрсеткішті соңғы бес жылдағы максималды деп атауға болады.

Бұл ретте сектордың барлық негізгі өнім санаттары бойынша сату көлемі өсті, бірақ динамикасы әрқайсына әр түрлі болды. Мысалы, 2023 жылы көлем бойынша жуғыш заттардың ең үлкен тобында сатылым былтырғымен салыстырғанда 29,1%, парфюмериялық және косметикалық өнімдер 14%, түрлі тазартқыш және дезинфекциялық сұйықтықтар мен ұнтақтар 4,7 есе артық сатылды.

Артқан сұранысты негізінен импорт жауып отыр. Бұл қазақстандық жуатын заттар өндірісінің аздығымен, барлық өнім санаттарында отандық өнімнің болмауымен, сонымен қатар қазақстандық тауарлардың ішінара шетелге экспортталуымен байланысты. ҚР СЖРА ҰСБ ресурс пен пайдалану теңгеріміне қарап, сабын мен беттік белсенді заттардың өнім санатындағы отандық өндірушілердің үлесін елеулі деп санауға болады. Былтыр осы топтағы тауарлардың жалпы көлемінің 30,9%-ы made in Kazakhstan белгісіне ие болды. Бұл абсолюттік көрсеткіште 71,7 мың тоннаның 22,2 мыңын құрайды.

Қырыну өнімдері, түрлі косметика және парфюмерия санатындағы отандық компаниялардың үлесі де байқалады: 37,5%. Басқа тауар топтарында қазақстандық өндірушілердің үлесі өте аз. Неғұрлым күрделі өнім санаттарынан әкелінетін тауарларды жеткізушілер — косметика, парфюмерия және ауыз қуысының гигиенасы — қазақстандық нарықта жергілікті бәсекелестерсіз жұмыс істейді.

Нәтижесінде былтыр еліміздің ішкі нарығында сатылған немесе Қазақстаннан экспортталған сабын, косметика және парфюмерия өнімдерінің жалпы көлемінің 87,4%-ын импорт құрады. ҚР СЖРА ҰСБ дерегінше, республикаға 338,1 мың тонна әртүрлі гигиеналық құралдар, дезодоранттар, сәндеуге арналған көбіктер, қырыну құралдары және тазалауға арналған «химиялық заттардың» барлық түрлері әкелінді. Бұл 2022 жылғы қаңтар–желтоқсанмен салыстырғанда 32,9% көп. Біздің еліміз үшін мұндай тауарларды негізгі экспорттаушы Ресей. Үздік үштікке Түркіменстан мен Түркия да кіреді.

Косметика мен парфюмерияға келетін болсақ, Ресей жеткізілімдердің физикалық көлемі бойынша осы өнім санаттарының экономика сегментінде де көшбасшы. Бірақ жеткізілім тұрғысынан, ақшалай түрде ірі халықаралық брендтермен танымал елдер жеңеді. Қазақстанға ең қымбат косметика Италия, Франция, Оңтүстік Корея және АҚШ-тан әкелінеді.

Сабын, жуғыш заттар, тазарту құралдары, парфюмерия және косметиканың қазақстандық өз өндірісі негізінен тұрмыстық химия санатында ұсынылған. Бұл тауаша ҚР бизнесмендерін де, басқа елдердің инвесторларын да қызықтырады. Саладағы отандық ірі кәсіпорындардың қатарында он жылдық тарихы бар алматылық компания, «Адал Плант» ЖШС (Sulu бренді), өнеркәсіптік химия және гигиеналық өнімдер шығаратын зауыт, «Goldman and Young» ЖШС және дезинфекциялық және косметика өндірісі бар павлодарлық «КазБытХим» ЖШС бар. Сондай-ақ, кейбір ірі қазақстандық өндірушілердің экспорттық нарыққа бағытталғанын атап өткен жөн. Бұл туралы компания басшылары БАҚ өкілдеріне берген сараптамалық сұхбатында айтты.

Статистикалық есептерге сәйкес, былтыр саладағы қазақстандық кәсіпорындар 48,7 мың тонна өнім өндірген. Өткен жылдардың динамикасымен салыстырғанда 2023 жылды өнімді деп атауға болады, осы кезеңде физикалық мәнде өндіріс көлемінің өсімі 31,6%-ды құрады. Табысқа сабын, беттік белсенді заттар мен жуғыш заттарды көбірек шығаратын компаниялар себеп болды. Ақшалай өсім соншалықты жоғары болған жоқ. Жалпы, былтыр қазақстандық компаниялар 22,4 млрд теңгенің өнімін өндірді (12,8% көбейген).