Шешімдердің бірі — құрылыс салушылар мен отандық өндірушілерді біріктіретін онлайн-платформа

Қазақстанның құрылыс материалдарының импортына айтарлықтай тәуелді екендігі туралы біз бірнеше рет жаздық. Мысалы: ағымдағы жылдың бес айының қорытындысы бойынша импорт отандық өнімнің көлемінен асып қана қоймай, құрылыс ағаш конструкциялары, қасбеттерді дайындауға арналған құрамдар, резеңке құбырлар мен шлангілер, табақ шыны және шыны талшық, отқа төзімді керамикалық кірпіштер және тақталар, құбырлар, шойыннан жасалған профильдер мен фитингтер, крандар, клапандар және сантехника мен радиаторларға арналған вентильдер сияқты негізгі тауар санаттарындағы қолда бар ресурстардың 90%-дан астамын қамтамасыз етеді.

Aғаш материалдары, еденге, қабырғаға және төбеге арналған пластмасса жабындар, болат құбырлар, фитингтер мен сымдар, жылыту радиаторлары мен су, газ және электр есептеуіштері, саздан жасалған кірпіш пен тақтайша және т. б. сияқты санаттарда импорттың үлесі өте жоғары (50%-90%). Металл конструкциялар, болат біліктер мен шыбықтар, шлакмақта және минерал мақта, оқшаулағыш шыны бұйымдар, бояулар мен лактар және т. б. сияқты санаттардағы импорттаушылар нарықтың 30%-дан астамын алып отыр.

Ескерте кетейік: егер толық 2021 жылдың (қаңтар–желтоқсан) деректерін қарастыратын болсақ, импорттың үстемдігіне байланысты мұндай қолайсыз жағдай, өкінішке орай, тұрақты тренд екені анық көрінеді. Іс жүзінде қазақстандық өндірушілер цементтер, әк, гипс, бетон және олардан жасалған бұйымдар (бетоннан және металл конструкциялардан жасалған құрама конструкцияларды қоса алғанда), пластмасса және полиэтилен құбырлары мен фитингтер мен пластмасса есіктер, сондай-ақ терезелер және оларға арналған барлық өзге де заттар (табалдырықтар, терезе қақпақтары және т.б.) секторларын ғана жеткілікті шамада (80%-дан бастап және одан жоғары) қамтамасыз етеді.

Қалыптасқан импортқа тәуелділік тұрғын үй бағасына ықпалын тигізеді (тұрғын үйдің өзіндік құнында құрылыс материалдарының үлесі 60%-ға дейін) және тұтастай алғанда ҚР-дағы бүкіл құрылыс саласына теріс әсер етеді. Қарапайым мысал: бір ғана металпрокат секторында ағымдағы жылдың мамыр айының қорытындысы бойынша тауарлардың импорттық түсімдерінің бағасы бір жыл ішінде, яғни 2021 жылдың мамырына қарағанда ені 600 мм немесе одан артық темірден немесе қоспаланбаған болаттан жасалған, ыстық күйінде илектелген жабынсыз тегіс прокат үшін бірден 67,7%-ға, суық күйінде илектелген прокат үшін 24,1%-ға, гальваникалық немесе басқа жабыны бар прокат үшін 38,5%-ға күрт өсті. Бұл ҚР нарығының импортқа тәуелділігі айтарлықтай байқалатын бір ғана ірі тауар санаты.

Қалыптасқан жағдайда инновациялық шешімдердің бірі «Нұрлы жер» бағдарламасы шеңберінде қазақстандық құрылыс материалдарын өндірушілер мен құрылыс салушылардың тығыз ынтымақтастығы үшін бірыңғай онлайн-платформа құру болды. Онлайн-платформаның жұмысын ұйымдастыратын негізгі оператор «Қазақстан Тұрғын үй компаниясы» АҚ (ҚТК) болып табылады.

Осы жүйе шеңберінде тұрғын үй құрылысына мемлекеттен бөлінген қаражат мультипликативтік нәтиже береді және отандық құрылыс материалдарын өндіру саласының дамуына ықпал етеді. Құрылыс салушылар мен құрылыс материалдарын өндірушілердің тікелей онлайн-өзара іс-қимылы құрылыс материалдары нарығындағы делдалдардың санын қысқартады, бұл бағаның төмендеуіне ықпал етуі тиіс. Осылайша, платформа бүкіл тізбектің ашықтығына ықпал етіп қана қоймайды, сонымен қатар құрылыс материалдарын шығару саласына да, құрылыс сегментіне де оңалту әсерін тигізеді.

Онлайн-платформаны құру шеңберінде құрылыс салушылардан сметалық құжаттаманы талдау алгоритмдері және «Нұрлы жер» бағдарламасының объектілері бойынша құрылыс материалдарына қажеттіліктің электрондық есебі әзірленді, «ҚазҚСҒЗИ» АҚ-мен жасалған меморандум шеңберінде құрылыс материалдарының номенклатуралық анықтамалығы біріктірілді, онлайн режимінде жобалау-сметалық құжаттаманы алу үшін «Мемсараптама» РМК-мен келісімге қол қойылды.

Нәтижесінде ағымдағы жылдың 1 наурызында www.material.kz құрылыс материалдарының онлайн-платформасы өнеркәсіптік пайдалануға енгізілді.