Елдің ең «жас» өңірлерінде 35 жасқа дейінгі халыққа арналған жеңілдетілген тұрғын үй бағдарламасы бар

Былтыр Қазақстанда «жастар» ұғымы кеңейді: қазір республикада 14 пен 35 жас аралығындағы қазақстандықтар жастар болып саналады. Биыл жыл басында елімізде 6,05 млн жас болды, бұл бір жыл бұрынғыдан 17 мыңнан астам адамға көп. Бұл ҚР халқының шамамен 31%-ы.

Қазақстанда қазірдің өзінде 35 жасқа дейінгі 11,53 млн адам бар, бұл бір жыл бұрынғыдан 32,5 мыңға көп. Бұл республика халқының жалпы санының 58%-нан астамы. Еске салайық, ҚР-да балалар айтарлықтай көбейді, яғни он бес жылдай уақыттан кейін олар жастардың санын көбейтеді деген сөз.

Жастар — тұрғын үйге аса мұқтаж халық санатының бірі. Бұл тұрғыда тұрғын үй мәселесінің маңызы бірнеше рет айтылды. Атап айтқанда, Президент Қасым-Жомарт Тоқаев алматылық жастар туралы айта келе, оларға баспана қол жетпес арман болмауы керектігін атап өтті. Мемлекет басшысы Қарағанды облысының жұртшылығымен кездесуінде осындай пікір білдірді. «Жас мамандардың баспана алуға қолдау көрсетуі өте маңызды», — деді Мемлекет басшысы.

Бүгінгі таңда жастардың баспана мәселесін шешудің қолжетімді нұсқасы — Отбасы банкінің жастарға арналған арнайы өңірлік жеңілдік бағдарламалары.

Бағдарламалар Астана, Алматы, Шымкент, Жетісу, Ақтөбе, Алматы, Қарағанды, Атырау, Қостанай, Батыс Қазақстан, Жамбыл, Абай, Ұлытау облыстарын қамтиды. Павлодар, Түркістан, Солтүстік Қазақстан, Қызылорда облыстарында жастар бағдарламаларын іске қосу жоспарлануда.

Ерлі-зайыптылар туралы айтатын болсақ, онда бағдарламаға ерлі-зайыптылардың біреуі ғана қатыса алады және бұл отбасы мүшелерінің ешқайсысында үй болмауы керек.

Банк сатып алатын тұрғын үйдің құны шектемейді, тек несиенің өзі ғана бекітілген (өңірге байланысты 20 млн теңгеге дейін өзгереді). Бағдарламаға қатысушылар несиенің максималды сомасы мен таңдаған тұрғын үйдің құны арасындағы айырмашылықты өз бетінше өтейді.

Кейбір өңірлерде жастардың жұмысқа орналасуына немесе олардың табыс деңгейіне шектеулер бар. Бағдарлама аясында қолжетімді баспанаға да шектеу қойылуы мүмкін. Мысалы, Астанада бұл «ҚТК» АҚ кепілдігімен үлестік қатысу шарты бойынша пайдалануға берілген немесе салынып жатқан бастапқы немесе қайталама нарықтардағы үйлер.

Жалпы, ҚР өңірлерінің ішінде жастардың Алматы қаласында ең көп (722,9 мың адам немесе қала халқының 33,4%-ы), одан кейін Түркістан облысы (682,1 мың адам немесе өңір халқының 32,2%-ы) және Астана (468,4 мың адам немесе елорда тұрғындарының бірден 34,6%-ы). Сондай-ақ Алматы, Жамбыл, Қарағанды және Ақтөбе облыстары мен Шымкентте де жастар көп.

Халықтың жалпы санындағы жастардың ең көп үлесі үш мегаполисте. Астана мен Алматыдағы жастардың пайызы жоғарыда айтылды, ал Шымкентте бұл көрсеткіш 33,6%, сондай-ақ Түркістан, Маңғыстау (31,7% немесе 243,1 мың адам) және Атырау (31,4% немесе 217,8 мың адам) облыстарында да жастардың үлесі көп.

Тұрғын үйге деген қажеттілікке келетін болсақ, ол шын мәнінде елде өте жоғары деңгейде қалып отыр. Айталық, отбасылардың 70%-дан астамы бір адамға 20 шаршы метрден аспайтын тұрғын үйлерде тұрады Еске салайық, БҰҰ стандарттары бойынша, көрсеткіш кем дегенде 30 шаршы метр болуы керек.

Оның үстіне, екі адамнан тұратын отбасылардың әрқайсысында 20 шаршы метрден келетін жағдай жиі кездеспейді (үй шаруашылықтарының 54,9%-ы ғана), ал жас отбасында балалардың туылуымен жағдай күрт нашарлайды. Осылайша, үш адамнан тұратын үй шаруашылықтарының (мысалы, ата-анасы мен бір баласы) 80%-дан астамы бір адамға 20 шаршы метрден аз үйде тұрады. Ал екі балалы ерлі-зайыптылардың үйінде жан басына шаққанда 20 шаршы метрге жетпейтіндердің үлесі тіпті 90% шамасында.

Ең сорақысы, төрт адамнан тұратын отбасылардағы қазақстандықтардың шамамен 7%-ы және бес және одан да көп адамнан тұратын отбасылардың 9%-ы жан басына шаққанда 5 шаршы метрлік қана үйде тұрады.

Жалғыз тұратын қазақстандықтар арасында мұндай жағдай кездеспейді, балалары жоқ ерлі-зайыптылар арасында кездеспейді деуге болады. Осының барлығы қазақстандықтардың бала тәрбиелеуіне кедергісін келтіреді, демографияға теріс әсер етуі мүмкін және жалпы әлеуметтік шиеленіске әкелуі мүмкін. Сондықтан халықтың ең белсенді тобына — жастарға бағытталған тұрғын үй бағдарламалары мемлекеттің бейбіт және бақуатты өмірін қамтамасыз ету үшін қажет.