Елімізде кез-келген жастағы жас жұбайлар үшін арнайы тұрғын үй бағдарламасы жұмыс істейді

Биыл бірінші жартыжылдықта ҚР-да 53,7 мың неке құрылды, былтыр осы уақытта 55,1 мың болған. 2022 жылы жалпы 128,4 мың жұп отбасын құрды.

Бір қызығы, қазірдің өзінде бұл жас отбасылардың арасында 21,6% ерлер 16,6% әйелдер 35 жастан асқан, тиісінше, жас жұбайлар ретінде саналмайды. Естеріңізге сала кетейік, Қазақстанда 14–35 жас аралығындағы азаматтар жастар санатына жатады.

Бұл үрдіс өте тұрақты: салыстыру үшін, 2021 жылы некеге тұрған 35 жастан асқан ерлер үлесі 20,3% болды, сол жастағы әйелдердің үлесі 15,5%, ал 2012 жылы тиісінше 13,8% және 8,7% болды. Осылайша, ҚР-да «жас отбасы» ұғымы уақыт өте түрленіп барады.

Ескеретін жағдай, жаңа отбасы алдында тұрған маңызды мәселелердің бірі — тұрғын үй мәселесі. Еліміздегі жастар үшін бірқатар арнайы бағдарламалар жұмыс істейді (бұл туралы біз бұрын жазғанбыз), сонымен қатар, жасы ұлғайған қазақстандықтар құрған жаңа отбасылары үшін де шешім бар — жас жұбайлардың жасына қарамастан және олардың жастар санатына жатпайтындығына қарамастан, барлық жаңа отау құрушыларға «Жас отбасы» бағдарламасы бар. Бағдарлама жеңілдетілген мөлшерлеме бойынша ипотеканы небәрі 6% (ЖТСМ — 6,2%-дан бастап) алуға, одан кейін 5% (ЖТСМ 5,2%-дан бастап) төмендетуге мүмкіндік береді.

Қарыз алу үшін ерлі-зайыптылардың біреуі немесе екеуі де Отбасы банкінде жаңа депозит ашып, оған кемінде 1 жыл қаражат жинауы керек. Назар аударыңыз: ерлі-зайыптылардың екеуіне де депозиттер ашып, оларды «отбасылық пакетке» біріктіріп, мемлекеттің қосарланған сыйлықақысын алу тиімдірек (біз осы нұсқаның тетігі мен артықшылықтарын да сипаттаған едік).

Несиеге өтінім беру кезінде тұрғын үй құнының 50%-ын жинап немесе депозитке салу қажет. Бұдан басқа, тұрғын үй құрылыс жинақтары жүйесінің шарттары бойынша осы депозиттің бағалау көрсеткішінің (БК) мәні кемінде 5 болуы тиіс. БК — клиенттің қаржылық тәртібінің көрсеткіші. Депозит неғұрлым жиі және ұзақ толтырылса, БК мәні соғұрлым жоғары болады. Жоғары БК сізге төмен мөлшерлемемен несие алуға мүмкіндік береді.

Айтпақшы, АХАЖ-дан шыға салып бірден банкке жүгірудің қажеті жоқ — «Жас отбасы» бағдарламасына іліну депозит ашылған кезде неке бес жылдан аспауы керек (неке қию туралы куәлікке сәйкес).

Байқағандарыңыздай, «Жас отбасы» сияқты бағдарламаларға сұраныс уақыт өте келе арта түседі. 2022 жылдың қорытындысы бойынша, ер адамдар үшін ҚР-да алғашқы некеге тұрудың орташа жасы 28 жыл болды, ал он жыл бұрын 26,9 ғана болған. Әйелдер үшін бұл көрсеткіш соңғы он жылдықта 24,4 жастан 25,2 жасқа дейін өсті.

Айта кету керек, бұл жерде біз бірінші неке туралы айттық, ал қайта некеге тұру көбінесе 30 жастан асқанда болады. Яғни, көптеген қазақстандықтар кеш үйленеді.

Жалпы, бұл таңқаларлық емес. 2022 жылдың қорытындысы бойынша, қазақстандықтар үшін туу кезіндегі өмір сүру ұзақтығы 74,4 жасты құрады, ал жиырма жыл бұрынғы көрсеткіш 66 жас. Бақытымызға орай, қазақстандықтардың өмір сүру ұзақтығы 2000 жылдың басына қарағанда едәуір ұзарды, сондықтан, кеш құрылған отбасы ұзақ өмір сүру сияқты қазіргі үрдіс. Ал ұзақ өмір бақытты және толыққанды болуы үшін қаржылық және әлеуметтік әл-ауқат қажет, оның ажырамас бөлігі әрқашан өз баспанаңның болуы.