Қазақстанда кәсіптік аурумен ауыратындар көбейді
21 декабря 2023
246
Соңғы бірнеше жылда жаңадан анықталғандардың жылдық көрсеткіші 2,5 есе өсті
Қазақстанда кәсіптік ауруға шалдыққан азаматтар санының артуы байқалады. Жұмыс орнынан ауру тапқандар саны өткен жылы тағы 657 адамға көбейді. 2017–2020 жылдары кәсіптік сырқатқа шалдығу статистикасы жыл сайын 230–270 жағдай болды. Көрсеткіштің күрт өсуі 2021 жылы және былтыр болды, тиісінше 48,1% және 87,2% өсім. Бес жыл ішінде бұл өнеркәсіптік қауіпсіздік көрсеткішінің серпіні екі есе өскенін көрсетті. Бұл туралы ҚР СЖРА Ұлттық статистика бюросының (ҰСБ) бюллетендерінде хабарланды.
ҚР «Кәсіптік патологтар (еңбек медицинасы), гигиенистер, эпидемиологтар және медициналық экология мамандары қауымдастығы» республикалық қоғамдық бірлестігі (РҚБ) төрағасының ақпаратынша, ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің штаттан тыс бас кәсіптік патологы Айгүл Аманбекованың айтуынша, былтыр елімізде кәсіптік аурумен 8,2 мың азамат тіркелген. Олардың жартысынан астамы — 55,8%-ы — өндірістік жарақат алу бойынша ең атышулы аймақ — Қарағанды облысының жұмысшылары. Онда кәсіптік ауруға шалдыққан 4,6 мыңға жуық қазақстандық тұрады. Зиянды өндірістік факторларға шалдыққандар саны бойынша екінші орынды Шығыс Қазақстан иеленді. Облыстың үлесі 34,7%, науқас адамдардың абсолютті саны 2,8 мың адамды құрады.
Салалық РҚБ мәліметінше, осы санаттағы адамдар арасында ең көп таралған аурулар өнеркәсіптік аэрозольдар — түтін, газ, ұсақ шаң әсерінен болатын аурулар. Былтыр олардың үлесі 40,4%-ды құраған. Екінші орында дененің жеке жүйелерінің шамадан тыс жүктелуінен және шамадан тыс жүктелуінен дамитын аурулар: 28,3%. Медицина ғылымдарының докторы Айгүл Аманбекова зиянды өндірістік факторлардың әсерінен ауруға шалдыққан жұмысшылардың 30,2%-да екіден көп ауру бар екенін айтады.
2017 және 2022 жылдардағы жаңадан анықталған жағдайлардың санын салыстыру кезінде бірден бірнеше санат бойынша айтарлықтай өсуді анықтауға болады. Бір қызығы, қазақстандықтардың жұмыста белін сындырған тағы қанша жағдай анықтала бастады. Дорсалгиямен (арқа ауруы) жаңадан анықталған науқастардың саны 8,8 есе, омыртқа аралық дискілері зақымдалғандар 2,9 есе өсті. Вибрация ауруына шалдыққан жұмысшылардың саны 4 еседен астам өсті. Өкпенің әртүрлі ауруларына шалдыққан қазақстандықтардың саны 10% өсті — өндірістік шаңды ингаляциялау нәтижесінде дамитын пневмокониоз, бронхит, фиброз және т. б. Былтыр осындай проблемалары бар жұмысшылар қатарына 185 адам қосылды.
Жекелеген санаттардағы кәсіптік сырқаттанушылықтың артуы қауіпті еңбек жағдайларында жұмыс істейтін адамдар санының динамикасымен де байланысты. Мәселен, 2017–2022 жылдар аралығында ауыр дене еңбегімен айналысатындар 21,4% немесе 18 мың адамға өскен. Мұндай жағдайда арқалары жыртылған және артрозбен ауыратын науқастар санының көбеюін күту қисынды. Шу мен дірілдің күшеюі жағдайында жұмыс істейтіндер 10,7% немесе 17,5 мыңға өсті. 180 мыңға жуық қазақстандықтар ауысымын станоктардың бітпейтін гуілінің астында немесе қолдарында дірілдеу құралдарымен өткізеді.
Жалпы, ҚР СЖРА ҰСБ деректері бойынша былтыр зиянды және қолайсыз жағдайларда жұмысқа тартылғандардың жалпы саны 491,1 мың адамды құрады. Соңғы бірнеше жылдағы өсім салыстырмалы түрде аз — 7,8%.
Экономикалық қызмет түрлері бойынша антикөшбасшылардың басында өнеркәсіп саласы тұр. Ол зиянды еңбек жағдайларында жұмыс істейтін барлық жұмысшылардың 63,5%-ын құрады. Бұл шамамен 311,8 мың қазақстандық. Айтпақшы, олардың арасында қара және түсті металдарды және басқа да пайдалы қазбаларды өндіретін кәсіпорындардың әзірлеушілері мен кеншілеріне қарағанда көмір өндірушілері әлдеқайда аз: 59,4 мың адаммен салыстырғанда 20,5 мың адам.
Қатерлі жағдайда жұмыс істейтін жұмысшылар саны бойынша екінші орынды көлік және қойма секторы иеленді. Оның 86,7 мың қызметкері ауыр немесе қауіпті жұмыстармен айналысады. Денсаулық сақтау да санитарлық-гигиеналық жағдайы бойынша ең қолайсыз үш саланың қатарында болды. Статистикаға сүйенсек, 54,1 мыңнан астам қазақстандық дәрігерлер мен медбикелер өндірісте кәсіптік ауруға шалдыққан.
Айта кетейік, ҚР парламентінің сенаты Тәуелсіздік күні қарсаңында зиянды еңбек жағдайында жұмыс істейтін адамдардың зейнетке ерте шығуына мүмкіндік беретін заңнамаға өзгертулер енгізуді мақұлдаған болатын. Әңгіме азаматтарға 55 жастан бастап зейнеткерлік жасқа дейінгі жаңа арнаулы әлеуметтік төлемді енгізу туралы болып отыр. ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің мәліметінше, ол Бірыңғай зейнетақы қорынан төленетін жеке төлемдерді қосқанда 4 ең төменгі күнкөріс деңгейін (КД) құрайды. Ұсынылған 43,4 мың теңге деңгейінде болжамды төлем сомасы 2024 жылы 173,6 мың теңгеге жетуі мүмкін. Тағы да нақтылайық: бұл төлемнің бір бөлігі ғана. Бұл сомаға БЖЗҚ-дан белгіленген соманы да қосу керек. Арнайы төлемді алу шарттарына жасы 55-тен асқан, БЖЗҚ-ға кемінде 7 жыл кәсіптік зейнетақы жарнасын аударған болуы, еңбек жағдайлары қауіпті жұмыстан міндетті түрде ауысуы немесе жұмыстан босатылуы жатады. Жаңалықтар президент заң жобасына қол қойғаннан кейін ғана күшіне енеді.
Танымал мақалалар
Барлығын көруҚазақстанның қаржы секторы ESG тәжірибелерін кеңінен қолдануда. Зерттеу
Соңғы жылдары Қазақстанда компаниялардың қызметіне ESG (экологиялық, әлеуметтік және басқару аспектілері) қағидаттары белсенді түрде енгізілуде. Бұл тұрақты дамудың өсіп келе Читать далее...
7 ноября 2024
10487
Әлемде жыл сайын 60 миллионнан астам жеңіл автокөлік шығарылады, ал көліктердің жалпы өндірісі 85 миллионнан асады
Көлік шығаратын зауыттар әр елдерде 4 миллионнан астам адамды жұмыспен қамтамасыз етіп, ІЖӨ-нің 10%-ын құрайды Толық 2022 жылдың қорытындысы бойынша, Читать далее...
17 января 2024
6775
Теміржолмен жолаушылар тасымалы да, жүк тасымалы да бір жылда 2% өсті
Бір жылдан аз уақытта сектордағы компаниялардың табысы 1,5 триллион теңге 2023 жылдың қаңтар–қарашасында теміржолмен 18,2 млн жолаушы тасымалданды, бұл былтырғыдан Читать далее...
25 декабря 2023
6722
Әлемдік туризм пандемиядан кейін қалпына келеді. Қазақстан шетелдік туристерді қалай көбірек тарта алады?
Дүниежүзілік туристік ұйым әлемдік туризм биыл пандемияға дейінгі деңгейге қайта оралады деп болжайды. Экономиканың басқа секторларына қарағанда локдаун мен геосаяси Читать далее...
15 марта 2024
6501
Қай азық-түлік қатты қымбаттады?
2023 жылғы желтоқсанның соңында ҚР-да азық-түлік бір айда 0,9%, бір жылда 8,5% қымбаттады. Өңірлер бойынша ай сайынғы динамикада азық-түлік ең Читать далее...
23 января 2024
6451
Балық шаруашылығы стартабы: ҚР-дағы мемлекеттік қолдаудың арқасында бизнестің балық өсіруге деген қызығушылығы күрт артты
Қазақстандағы аквашаруашылық қоры бірнеше жылда 3,4 есе өсті Қазақстанда балық шаруашылығында өндірістік көрсеткіштердің белсенді өсуі байқалады. ҚР СЖРА Ұлттық статистика Читать далее...
11 января 2024
6441
Кондитерлік өнімдер 12%, тоқаш және басқа да нан өнімдері 14% қымбаттады
Кей өңірлерде баға айтарлықтай өсті Қазақстандықтар үшін тәттілер өте маңызды. ҚР халқы мереке күндері сауда жасағанда немен бетпе-бет келді? 2023 Читать далее...
12 января 2024
6385
Қазақстанда бір жылда такси қызметі 9% қымбаттады
ТМД елдері арасында ҚР-да такси ең қымбат 2023 жылдың қаңтар–желтоқсанында Қазақстанда такси қызметін ұсынатын компаниялардың табысы бір жылда 17% өсіп, Читать далее...
19 января 2024
6376
Қазақстан ұнды қай елдерге көбірек экспорттайды?
Елде ұн өндірісі 1% артты 2023 жылғы қаңтар–қазанда ҚР-да дәнді дақылдардан және олардың майда тартылған қоспаларынан 2,7 млн тонна ұн Читать далее...
29 декабря 2023
6363
ҚР-дағы электр энергиясы өндірісінің 6%-ға жуығы жаңартылатын энергия көздеріне тиесілі. Бұл әлі өте аз, бірақ бұрынғыдан жақсырақ
Былтыр жыл соңында ҚР-да электр энергиясын өндіру саласындағы негізгі капиталға салынған инвестиция 451,4 млрд теңгеге жетті, бұл бір жыл бұрынғыдан Читать далее...
29 января 2024
6352
Бидай мен меслин экспорты тоннамен 21% өсті, бірақ ақшалай 3%-дан аз көбейді
2023 жылдың қаңтар–қарашасында Қазақстан 1,7 млрд АҚШ долларына 6,7 млн тонна бидай мен меслин экспорттады. Өсім физикалық түрде 20,6%, ақшалай Читать далее...
26 января 2024
6334
ҚР-да темекі сатылымы бір жылда 69% көбейді
2023 жылғы қаңтар–желтоқсанда темекі өнімдері өндірісі 2022 жылғы сәйкес кезеңдегі 287,9 млрд теңгемен салыстырғанда құндық мәнде 283 млрд теңгені құрады. Читать далее...
30 января 2024
6313
Қазы бір жылда 5%, жая 3% қымбаттады. Жылқы еті өндірісі азайды
Биыл ақпанның соңында жылқы еті бір жылда 4,3% қымбаттады. Атап айтқанда, қазы 4,8%, жая 2,5% қымбаттаған. Жылқы еті ең көп Читать далее...
12 марта 2024
6271
ҚР-да көп тұтынылатын алкоголь түрлерінің өндірісі биыл азайды
Биыл қаңтарда алкогольдің ең танымал түрлерінің өндірісі төмендеді. Мәселен, коньяк өндірісі былтырғы қаңтармен салыстырғанда 47,1%, 749,9 мың литрге дейін, сыра Читать далее...
18 марта 2024
6259
Қарауға болады, бірақ ұстауға болмайды: неге Қазақстанда шетелдік аңшылық туризмі көрсеткіші төмендеп жатыр?
Соңғы бірнеше жылда Қазақстандағы аңшылық өнеркәсібінде алғаш рет өндірістік көрсеткіштердің өсуі байқалды. 2022 жылы саладағы өнімдер мен қызметтердің нақты көлем Читать далее...
18 января 2024
6251